مبادا شیطان، شما را به درد خودش مبتلا سازد 

 فاعْتَبِرُوا بِمَا كَانَ مِنْ فِعْلِ اللَّهِ بِإِبْلِيسَ إِذْ أَحْبَطَ عَمَلَهُ‏ الطَّوِيلَ‏ وَ جَهْدَهُ الْجَهِيدَ وَ كَانَ قَدْ عَبَدَ اللَّهَ سِتَّةَ آلَافِ سَنَةٍ لَا يُدْرَى أَ مِنْ سِنِي الدُّنْيَا أَمْ مِنْ سِنِي الآْخِرَةِ عَنْ كِبْرِ سَاعَةٍ وَاحِدَة…
 فاحْذَرُوا - عِبَادَ اللَّهِ - عَدُوَّ اللَّهِ أَنْ‏ يُعْدِيَكُمْ‏ بِدَائِه‏.

از آنچه خداوند نسبت به ابليس انجام داد عبرت بگيريد، زيرا اعمال فراوان و كوشش‏ هاى مداوم او را با تكبّر از بين برد.

 او شش هزار سال عبادت كرد كه مشخّص نمى ‏باشد از سال‏هاى دنيا يا آخرت است، امّا با لحظه ای تكبّر همه را نابود كرد…

 اى بندگان خدا از دشمن خدا (ابلیس) پرهيز كنيد، مبادا شما را به بيمارى خود (استکبار) مبتلا سازد.

نهج البلاغه خطبه ۱۹۲

امام علی علیه السلام خطاب به حارث همدانی(ق سوم):

 نفس خود را در واداشتن به عبادت فريب ده و با آن مدارا كن و به زور و اكراه بر چيزي مجبورش نساز و در وقت فراغت و نشاط بكارش گير جز در آنچه كه بر تو واجب است و بايد آن را در وقت خاص خودش بجا آوري.

 بپرهيز از آنكه مرگ تو فرا رسد در حالي كه از پروردگارت گريزان باشي و در دنياپرستي غرق باشي

 از همنشيني با فاسقان بپرهيز كه شر به شر مي پيوندد

 خدا را گرامي دار و دوستان خدا را دوست شمار و از خشم بپرهيز كه لشكر بزرگ شيطان است.

 نامه 63 نهج البلاغه

امام على علیه السلام:

 آن كس كه در عيب خود بنگرد از عيب جويي ديگران باز ماند و كسي كه به روزي خدا خشنود باشد بر آنچه از دست رود، اندوهگين نباشد.

 و كسي كه شمشير ستم بركشد با آن كشته خواهد شد و آن كس كه در كارها خود را به رنج انداخت خود را هلاك ساخت و هركس خود را در گردابهاي بلا افكند غرق خواهد شد.

 و هر كس كه به جاهاي بدنام قدم گذاشت متهم گرديد.

 كسي كه سخن زياد مي گويد زياد هم اشتباه دارد و هر كس كه بسيار اشتباه كرد، شرم و حياء او اندك است.

 و آنكه شرم او اندك، پرهيزكاري او نيز اندك خواهد بود

 و كسي كه پرهيزكاري او اندك است دلش مرده

 و آنكه دلش مرده باشد در آتش جهنم سقوط خواهد كرد.

 آن كس كه زشتيهاي مردم را بنگرد و آن را زشت بشمارد سپس همان زشتيها را مرتكب شود، پس او احمق واقعي است.

 قناعت مالي است كه پايان نيابد و آن كس كه فراوان به ياد مرگ باشد در دنيا به اندك چيزي خشنود است

 و هركس بداند كه گفتار او نيز از اعمال او به حساب آيد جز به ضرورت سخن نگويد.

 نهج البلاغه، حکمت 349

امام علی(ع) خطاب به مالک اشتر:

هیچ گاه خود را به مدّت طولانی از مردم پنهان مکن، زیرا دور بودن زمامداران از چشم عموم مردم خود موجب نوعی محدودیّت و بی اطلاعی نسبت به کارهای مملکت است. پنهان شدن زمامداران آگاهی آنان را نسبت به بسیاری از مسائل از بین می برد، در نتیجه بزرگ نزد آنان کوچک و کوچک نزد آنان بزرگ می شود و نیز کار نیک زشت و کار زشت زیبا جلوه داده می شود و حق با باطل آمیخته می گردد.

نهج البلاغه نامه53

كسى كه ميان خودوخدارااصلاح كند

خداوندميان اوومردم رااصلاح خواهد

كرد، و كسى كه امور آخرت را اصلاح كند ،

خدا امور دنياى او را اصلاح خواهد كرد ، وكسى كه از درون جان واعظى دارد ، خدا را براو حافظى است .

نهج البلاغه حکمت 89

 کسانی می توانند به عهد و پیمان پایبند باشند که میان سخن و عمل هایشان دو گانگی نباشد و به آن چه که می گویند و وعده می دهند پایبند باشند. 

 امیر مومنان حضرت علی(ع) در این باره می فرمایند: «ایها الناس، انی و الله ما احثکم علی طاعه الا و اسبقکم الیها، و لا انها کم عن معصیه الا و اتناها قبلکم عنها». (1)

«ای مردم، به خدا سوگند من شما را به هیچ طاعتی وادار نمی کنم مگر این که پیش از شما خودم به آن عمل می کنم و شما را از معصیتی نهی نمی کنم مگر اینکه خودم پیش از شما از آن کناره گیری می نمایم». 

همچنین حضرت در عهدنامه مالک اشتر به او فرمود: 

«و ایاک… ان تعدهم فتتبع موعدک بخلفک… و الخلف یوجب المقت عند الله والناس». (2)

«از اینکه به مردم وعده دهی و سپس تخلف کنی پرهیز کن، زیرا خلف وعده موجب خشم خدا و خلق است». 

 گفتنی است: امیر مومنان حضرت علی(ع) از کارگزاران خود می خواست که در اداره امور هرگز وعده ای ندهند که خلاف آن عمل کنند.

منبع:
(1)- نهج البلاغه، خطبه 175.
(2)-همان، نامه ی 53.

امام علی علیه السلام:

براي كسي كه نابجا و به ناكسان نيكي كند.

 بهره اي جز ستايش فرومايگان

 تعريف سركشان و اشرار

 و سخنان جاهلان بدگفتار ندارد

و اينها نيز تا هنگامي كه به آنها بخشش مي كند ادامه دارد.

دست سخاوتمندي ندارد آن كس كه از بخشش در راه خدا بخل مي ورزد!

آن كس كه خدا او را مالي بخشيد

 پس به خويشاوندان خود بخشش نمايد

و سفره مهماني خوب بگستراند

 و اسير آزاد كند

 و رنجديده را بنوازد

 و مستمند را بهره مند كند

 و قرض وامدار را بپردازد

 و براي درك ثواب الهي در برابر پرداخت حقوق ديگران و مشكلاتي كه در اين راه به او مي رسد شكيبا باشد

 زيرا به دست آوردن صفات يادشده، موجب شرافت و بزرگي دنيا و درك فضائل سراي آخرت است.

 خطبه 142 نهج البلاغه

امیرالمومنین امام علی علیه السلام:

آنان كه مرتكب گناه نشده اند و از معصيت در امان مانده اند، باید با گناهكاران مهربان باشند.
چگونه است حال کسی که زبان به غيبت برادر خود مى گشايد و او را به سبب گرفتار شدنش در چنگ گناه، سرزنش مى كند؟
به خدا سوگند، اگر گناه بزرگى مرتكب نشده، همین جرأت او در عيب جويى از دیگران، گناهى بزرگتر است .

به عيبجويى گناهكار مشتاب، شايد خداوند او را آمرزيده باشد.
بايد به سبب عيبى كه ديگران بدان مبتلا هستند و ایمن بودن خود از آن گناه، خدا را شكر گويد و اين شكرگزارى، مانع او از نكوهش ديگران باشد.

نهج البلاغه ، خطبه ۱۴۰

امام علی علیه السلام فرمودند :

در شگفتم از بخيل ؛  به سوی فقری میشتابد ،كه از آن میگريزد !

 و سرمايه‌ای را از دست میدهد ،که برای آن تلاش می كند ، در دنيا چون تهيدستان زندگی میکند ،اما در آخرت چونسرمايه‌داران محاكمه میشود !

 در شگفتم از متكبری كه ؛ ديروز نطفه‌ای بی ارزش و فردا مرداری گنديده خواهد بود !

 و در شگفتم از آن كس كه ؛ آفرينش پديده‌ها را می نگرد ،و در وجود خدا ترديد دارد !

 در شگفتم از آنكس كه مردگان را می بيند و مرگ را از ياد برده است !

در شگفتم از آن كس كه ؛ پيدايش دوباره را انكار می کند در حالیکه پيدايش آغازين را مینگرد !

 و در شگفتم از آن كس كه ؛ خانه نابودشدنی را آباد میكند ،اما جايگاه هميشگی رااز ياد برده است !

نهج البلاغه، حکمت 125

امام علی علیه السلام درباره نجات یافتگان این دوران می‌فرماید:

«و آن زمانی است که از فتنه‌ها نجات نمی‌یابد؛ مگر مؤمنانی که بی نام و نشانند.

اگر در حضور باشند، شناخته نشوند و اگر غایب گردند، کسی سراغ آنان را نمی‌گیرد.

آنها برای سیر کنندگان در شب ظلمانی جامعه‌ها، چراغ‌های هدایت و نشانه‌های روشنند.

نه مفسده جو هستند و نه فتنه‌انگیز.
نه در پی اشاعه فحشایند و نه مردمی سفیه و لغو گو.

اینانند که خداوند درهای رحمتش را به سوی شان باز می‌کند و سختی‌ها و مشکلات را از آنان برطرف می‌سازد.»

نهج‌البلاغه، خطبه 103

 ای ساکنان خانه های وحشت زا ومحله های خالی و گورهای تاریک!ای خفتگان در خاک!ای غریبان!ای اهل تنهایی!ای اهل وحشت!شما پیش از ما رفتید و ما به دنبال شما،به شما می پیوندیم.

 امّا درخانه هایتان دیگران سکونت کردند،و امّا زنانتان با دیگران ازدواج کردند،

و اموالتان در میان دیگران تقسیم شد!این خبر ما هست،شما چه خبری دارید؟

 سپس رو به اصحاب فرمود: بدانید که اگر اجازه سخن گفتن داشتند،به شما خبر می دادند که؛« بهترین توشه تقوا است….»

حکمت 130 نهج البلاغه

    
امام علی بن ابی طالب (ع) در توصيف مؤمن فرمودند .
شادى مؤمن در چهره او ، و اندوه وى در دلش پنهان است، سينه اش از هر چيزى فراخ تر ، و نفس او از هر چيزى خوارتر است.
برترى جويى را زشت ،و رياكارى را دشمن مى شمارد، سوز دل او طولانى ، و همت او بلند است، سكوتش فراوان ، و وقت او با كار گرفته است، شكر گزار و شكيبا و ژرف انديش است.
از كسى در خواست ندارد و مهربان و فروتن است،نفس او از سنگ خارا سخت تر اما در ديندارى از بنده خوارتر است.

نهج البلاغه حکمت 333

امام علی علیه السلام فرمودند:

1.در شگفتم از بخيل؛ به سوی فقری میشتابد كه از آن میگريزد، و سرمايه‌ای را از دست میدهد كه برای آن تلاش میكند، در دنيا چون تهيدستان زندگی میكند، اما در آخرت چون سرمايه‌داران محاكمه میشود.

2.در شگفتم از متكبری كه ديروز نطفه‌ای بی ارزش و فردا مرداری گنديده خواهد بود!

3.و در شگفتم از آن كس كه آفرينش پديده‌ها را می نگرد و در وجود خدا ترديد دارد!

4.در شگفتم از آن كس كه مردگان را می بيند و مرگ را از ياد برده است!

5.در شگفتم از آن كس كه پيدايش دوباره را انكار میکند در حالی كه پيدايش آغازين را مینگرد.

6.و در شگفتم از آن كس كه خانه نابودشدنی، را آباد میكند اما جايگاه هميشگی را از ياد برده است.

نهج البلاغه، حکمت 125

قال امیرالمؤمنین (علیه السلام):

إِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ فَرَضَ فِي أَمْوَالِ الْأَغْنِيَاءِ أَقْوَاتَ الْفُقَرَاءِ فَمَا جَاعَ فَقِيرٌ إِلَّا بِمَا مُتِّعَ بِهِ غَنِيٌّ وَ اللَّهُ تَعَالَى سَائِلُهُمْ عَنْ ذَلِك‏.

حضرت علی (علیه السلام)فرمود:

خداوند سبحان اقوات (خورد و خوراک) نيازمندان را در اموال ثروتمندان واجب ساخته است.
بنابراين بينوايى گرسنه نمی ماند، مگر به خوددارى ثروتمند (از پرداختن حقوق فقرا)؛ و خدا، از اين كارشان بازخواست مى كند!

نهج البلاغة (للصبحي صالح)، ص، 533.

 يكي آن كس كه در دنيا ؛ براي دنيا كار كرد
و دنيا او را از آخرتش باز داشت،
بر بازماندگان خويش از تهيدستي ترسان است.
و از تهيدستي خويش در امان است.

پس زندگاني خود را در راه سود ديگران از دست مي دهد.

 و ديگري آنكه در دنيا براي آخرت كار مي كندو نعمتهاي دنيا نيز بدون تلاش به او روي مي آورد؛

 پس بهره هر دو جهان را چشيده و مالك هر دو جهان مي گردد و با آبرومندي در پيشگاه خدا صبح مي كند
 و حاجتي را از خدا درخواست نمي كند جز آن كه روا مي گردد.

نهج البلاغه،حکمت 269

امام على (علیه السلام):

در پی سرعت عمل مباش، بلکه به دنبال خوب انجام دادن آن باش، زیرا مردم نمی پرسند در
چه مدت کار را به سرانجام رساند، بلکه از
کیفیت انجام آن می پرسند.

شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید

امام علی علیه السلام:

 طمع به هلاكت مي كشاند و نجات نمي دهد و به آنچه ضمانت كرد، وفادار نيست

 و بسا نوشنده آبي كه پيش از سيراب شدن گلوگير شد

 و ارزش آنچه كه رقابت مي كنند، هر چه بيشتر باشد، مصيبت از دست دادنش اندوه بارتر خواهد بود

 و آرزوها چشم بصيرت را كور مي كند
 و آنچه روزي هر كسي است بي جستجو خواهد رسيد.

حكمت 275 نهج البلاغه

۱- به جای ازدیاد کارها به تداوم صحیح آنها بیندیشید. (حکمت ۲۷۰)

۲- برای رسیدن به هدف ها و مقام های بلند، همّت بلند داشته باشید. (خطبه ۲۱۱)

3- از تجارب و اندرزها پند بگیرید و از آنها بهره برداری کنید تا دچار نقص نشوید. (نامه ۳۱، خطبه ۱۷۵)

۴- از شدت سختی نهراسید، زیرا هراس، شکننده تر از خود کار است و به گشایش امور امیدوار باشید. (حکمت ۱۶۶ و ۲۴۶)

۵- اگر به انجام مسئولیتی گردن نهادید، به آن وفا کنید. (حکمت۳۲۷)

۶- هیچ وقت کارهای اهم را فدای امور مهم نکنید. (حکمت ۲۷۱)

۷- پیش از پذیرش هر کاری، به دانش آن مجهز شوید. (حکمت ۴۳۹)

۸- خویشتن را اصلاح کنید تا خداوند کارهای شما را اصلاح کند.

۹- پست ها، امانت و وسیله خدمتگذاری اند، نه منبع بهره برداری. (خطبه ۱۳۱)

۱۰- پست ها میزان آزمایش شمایند، بکوشید تا سربلند بیرون آیید. (خطبه ۳۳)

۱۱- مشورت پذیر باشید، اگر مشورت نکنید، تباه می شوید. (نامه ۶۹)

۱۲- با زیردستان خود مانند پدری مهربان رفتار کنید.(نامه ۵۲)