والدین و احترام به آنها
سفارش قرآن آن است که وقتی والدین به سن پیری و از کار افتادگی رسیدند و به سرپرستی و صبر و حوصله بیشتری نیاز دارند، فرزندان اظهار خستگی نکنند و در برابر آنها از واژه “اف” استفاده نکنند:
وَ قَضَی رَبُّکَ اَلاّ تَعَبُدُوا اِلاَّ اِیَّاهُ وَ بِالوالِدَیْنِ اِحْساَناً، اِمَّا یَبْلُغَنَّ عِنْدَکَ الْکِبَرَ اَحَدَهُمَا اَوْ کِلاَهُمَا فَلا تَقُلْ لَهُما اُفٍّ وَ لا تَنَهَرَهُما وَ قُلْ لَهُما قَولاً کَرِیمَاً وَ اخْفِضْ لَهُما جَنَاحَ الَّذلِّ مِنَ الْرَحْمَةِ وَ قُلَ رَبِّ ارْحَمَهُما کَمَا رَبَّیَانیِ صَغیراً؛
پروردگار تو فرمان داد که جز او را نپرستید و به پدر و مادر خود احسان کنید و چون به پیری رسیدند، با ایشان به درشتی و به دور از ادب سخن مگو، بلکه سخن با آنها آمیخته با احترام باشد و از روی لطف و رأفت در برابر آن دو تواضع و فروتنی کن و دعاگویشان باش، بگو: پروردگارا! من و والدین مرا مورد لطف قرار ده چنان که از کودکی مرا پرورش داده اند.(اسراء، 24-23 )
امام صادق(ع) در تفسیر این آیه فرمود:
لَوْ عَلِمَ اللَّهُ شَیئَاً هُوَ اَدْنیَ مِنْ اُفٍّ لَنَهیَ عَنهُ وَ هُوَ مَنْ اَدْنَی العقوقِ وَ مَنِ الْعُقُوقٍ اَنْ یَنْظُرَ الرَجُلُ الِیَ وَالِدَیهَ فَیَحِدَ اَلنَظَرَ اِلَیهِ؛
اگر چیزی کمتر از »اف« گفتن وجود داشت خداوند از آن نهی میکرد و این حداقل بی احترامی نسبت به پدر و مادر است و از جمله مخالفت و بی احترامی به پدر و مادر نگاه تند و غضب آلود نسبت به آنان است.
حویزی، 382 ف، ج 3، ص149
مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر المیزان در ذیل این آیه میفرماید:
آیات دلالت بر این دارند که عاق والدین از بزرگترین و عظیمترین گناهان بعد از شرک به خداوند است، زیرا اجتماع انسانی و بقای نسل جز به بقای خانواده نیست که بر اساس مودت و رحمت شکل میگیرد… و با سست شدن خانواده، جامعه از افرادی شکل میگیرد که نه قرابتی بین آنهاست و نه اثری از رابطه رحم در بین آنها باقی خواهد ماند و در نتیجه جامعه آنها متفرق شده، سعادت دنیا و آخرت از آنها رخت بر می بندد.
المیزان؛ طباطبایی، ج 7، ص374