با استفاده از آموزه‌های امیرمؤمنان(ع) مردم سه نقش ایجادی، اصلاحی و ابقایی در حکومت دارند.
نقش ایجادی یعنی مردم، محقق‌کننده‌ و به وجود آورنده و برپا کننده‌ی حکومت هستند( همان حق حاکمیت مردم ).
نقش اصلاحی یعنی مردم باید در همه ی عرصه‌ها در حکومت مشارکت داشته و حضور و نظارت داشته باشند.
نقش ابقایی یعنی حکومت سالم و موفق با مردم و خواست آزاد آنها می‌ماند و با حمایت واقعی مردم به کار خویش ادامه می‌دهد.
فرمایش امام علی ع درباره نقش اصلاح و ابقایی، در خطبه‌ی ۲۱۶ نهج‌البلاغه خطاب به مردم : «از نظر دادن، نظارت کردن، انتقاد کردن و گفتن سخن حق و نظر عدالت‌خواهانه دست برندارید»
حضرت این چنین به مردم میدان می‌دهد.
حتی حضرت می‌گوید هیچ‌کس ولو بالاترین انسان، بی‌نیاز نیست از همه، ولو پایین‌ترین اشخاص و همچنین پایین‌ترین فرد نباید نادیده گرفته شود، کوچک دیده شود یا به او میدان ندهند.

درباره‌ی نقش ابقایی مردم در حکومت باید توجه داشت که اگر قوی‌ترین زمامداران بر سر کار باشند و مردم حمایت و همراهی نکنند، آن زمامداران نمی‌توانند برنامه‌های خود را به درستی پیش برند. حضرت در خطبه‌ی ۲۷ بیانی دارند که «لا رأی لمن لا یطاع؛ اگر به حرف کسی گوش ندهند و او را همراهی و حمایت نکنند، نظری ندارد» یعنی کاری نمی‌تواند انجام دهد. این سه نقش مردم باید آموزش داده شود و برای آن‌ها زمینه فراهم شود.

حکومت امام علی ع ، حکومت موفق تاریخ