ده درس زیبا از امام سجاد علیه السلام
1.امام سجاد عليه السلام در دعاى مكارم الاخلاق از خداوند میخواهد كه او را در انفاق كردن هدايت كند. «و أصب بى سبيل الهداية للبر فيما انفق منه»
هر چیزی را و به هر میزان، نمیتوان انفاق و بخشش کرد. مثلا طرفداری کردن از شخصی که نوعی انفاق محبت است، باید هوشمندانه و با دلیل موجه عقلی و عرفی باشد. نه از روی تعصب و لج و لجبازی و…
2. در تفسير برهان آمده است كه امام سجّاد عليه السلام در هر جمعه در مسجد النبى هنگام موعظه، اين آيه را براى مردم تلاوت مىفرمود: « يَوْمَ تَجِدُ كُلُّ نَفْسٍ ما عَمِلَتْ مِنْ خَيْرٍ مُحْضَراً وَ ما عَمِلَتْ مِنْ سُوءٍ تَوَدُّ لَوْ أَنَّ بَيْنَها وَ بَيْنَهُ أَمَداً بَعِيداً وَ يُحَذِّرُكُمُ اللَّهُ نَفْسَهُ وَ اللَّهُ رَؤُفٌ بِالْعِبادِ»
روزى كه هر كس، هر كار نيكى انجام داده حاضر بيابد و هرچه بدى كرده، آرزو مىكند، اى كاش! بين آن عمل و او فاصلهاى دور مىبود. وخداوند شما را از (مخالفت امرش) بر حذر مى دارد و (در عين حال) خداوند به بندگان مهربان است.
3. در جبهه، بايد ياد خدا، جايگزين ياد زن، فرزند، مال و … شود. چنانچه در قرآن در این زمینه آمده که: «وَ اذْكُرُوا اللَّهَ» چنانكه امام سجاد عليه السلام در دعاى مرزداران مىفرمايد: خدايا! ياد مال و فرزندان و … را از دل رزمندگان ببر و بهشت را جلوى چشمشان جلوه بده. (دعای 27 صحیفه سجادیه)
4. عُبّاد بصرى در راه مكّه امام سجاد عليه السلام را ديد، به حضرت گفت: «تركتَ الجهادَ و صعوبَته واقبلتَ الى الحجِّ و لِينَه؟» جهاد و سختى آن را رها كردهاى، به حج وآسانى آن روى آوردهاى؟ چرا قیام نمیکنی که با تو همراه شویم؟ آنگاه آيهى «إِنَّ اللَّهَ اشْتَرى …» را خواند!
حضرت فرمودند: ادامهى آن را هم بخوان! عبّاد آيهى «التَّائِبُونَ …» را خواند. حضرت فرمود: اگر ياران ما اين صفات و كمالات را دارا مى بودند، بر ما واجب بود، قيام كنيم و در آن صورت، جهاد از حجّ برتر بود. (وسائل الشیعه، ج15، ص46)
كلمهى «التَّائِبُونَ»، نشانهى آن است كه مؤمنانى كه جان و مال خود را به خدا مىفروشند، مى توانند با يك انقلاب و بازسازى درونى و اعراض از كردارهاى نارواى گذشته، وارد اين ميدان معامله با خدا شوند.
5.امام سجاد علیه السلام اینقدر برای روز و زمان خویش ارزش و اهمیت قائل بودند که هر روز را به عنوان یک شاهد قیامت میدانستند تا بتوانند به درستی و کامل از آن استفاده کنند. ایشان در دعاى ششم صحيفه مى فرمايد: «هذا يومٌ حادثٌ جديد و هو علينا شاهدٌ عتيد» امروز روز جديدى است كه در قيامت گواه اعمالى است كه در آن انجام مى دهيم.
6.وقتی امام سجاد علیه السلام میخواستند خود را در شام معرفی کنند، به همانگونه خود را معرفی میکردند که امام حسین علیه السلام در کربلا خود را معرفی میکردند. میفرمودند: «انا ابن فاطمة الزّهرا»
7.از امام سجاد علیه السلام پرسیدند: مهم ترین و پر تکرارترین وصیت پدرتان به شما چه بود؟!
ایشان فرمودند: پدرم به من وصیت میکرد که: «يا بنى اصبر على الحق و ان كان مرا» ای پسرم! بر حق و حقیقت صبور باش هر چند که به ضررت باشد! (بحار، ج 70، ص 184)
8.از امام سجاد پرسیدند یکی از وصیت های شما به فرزندتان چیست؟
ایشان فرمود: «اياك و مصاحبة القاطع لرحمه، فانى وجدته ملعونا فى كتاب الله» از دوستى و مصاحبت با كسانى كه قطع رحم مىكنند بپرهيز، زيرا من در قرآن، آنها را ملعون يافتم. «يَقْطَعُونَ … لَهُمُ اللَّعْنَة» (بحار، ج 74، ص 196)
9.یک نفر به امام سجاد علیه السلام رسید و گفت که ما فرماندار و مسئولی داریم که وقتی دهانش به تکلم و تریبون باز شود هیچکس را یارای مقابله با او نیست!
حضرت در جوابش فرمود: انسان حقّ ندارد هرچه میخواهد بگويد. گوش از شنيدهها، چشم از ديدهها ودل از خاطرات مؤاخذه مىشود. (تفسير نورالثقلين)
10. امام سجاد عليه السلام پس از تلاوت آيهى « وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْرِي فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنْكاً وَ نَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيامَةِ أَعْمى. و هر كس از ياد من روى گرداند، پس همانا براى او زندگى تنگ و سختى خواهد بود و ما او را در قيامت نابينا محشور مىكنيم.»
فرمودند: قسم به خداوند! همانا قبر، باغى از باغهاى بهشت يا گودالى از گودالهاى جهنّم است. بنابراين دامنه معيشت تنگ تا برزخ نيز ادامه دارد. (بحار، ج 7، ص 104)
