این نوعی غرور و خودفریبی است که طالب علم بپندارد تحصیل، بهتر و بافضیلت تر از تهجد و نماز شب است.

 اهل تقوا، حتی یافتن نیت صالح در آموختن دانش را مدیون نماز شب و تهجد و نالیدن به درگاه خدا و استغاثه در دل شب هستند. نماز شب در تصحیح نیت و انگیزه بسیار موثر است.

استاد من در علوم و معارف راستین برایم گفت که هیچ کس از آخرت جویان، به مقامات بالای دینی نرسیده اند مگر در سایه تهجد و راز و نیاز. این نکته در احادیث آمده است؛ روایتی می گوید: هر که نماز شب نخواند، از پیروان ما نیست، که برای زدودن این وسوسه شیطانی کافی است.

مومن نماز شب را در تقویت بنیه علمی از مطالعه موثرتر می یابد.
استاد ما سفارش می کرد هر گاه در مطالب علمی دچار تحیر و سردرگمی شدید به خدا روی آورید و به درگاه او بنالید. ما ثمره این توصیه را تجربه کردیم!

راز آن روشن است. علم، فقط با آموختن زیاد و مطالعه نیست، بلکه نوری است که خداوند در دل کسی که بخواهد می افکند. تهجد دل را روشن می سازد و نورانیت قلب مومن را پایدار می کند.

مناجات در نیمه شب چنین است و نماز شب، ضد تحصیل علم نیست، بلکه از عوامل و اسباب آن است.

بسیاری از محصلان نماز شب خوان را شناخته ایم که تهجد، سبب تیز فهمی، خوب فهمی، و درست فهمی آنان شده است و در مسائل علمی به آرای استواری دست یافته اند، بر خلاف آنان که گرفتار انحرافات فکری شده اند.

به هر حال، مومن باید از آغاز روز و اول شب به فکر تهجد باشد و مقدمات و زمینه های آن را فراهم کند. در روز بخوابد، اول شب زود بخوابد، جای مناسب، کتاب دعا، آب وضو، مسواک، چراغ و… را فراهم سازد و هنگام خواب، آیه قُلْ إِنَّما أَنَا بَشَرٌ مِثْلُکُمْ… را بخواند که برای بیدار شدن، مفید می باشد و تجربه شده است.

 نماز عارفانه؛ میرزا جواد ملکی تبریزی