مردم از یڪ نظر بہ چہار دستہ تقسیم مےشوند:

1ـ عدّه‏‌اے «طالب حق» هستند. هر ڪجا ڪہ حق را بیابند، از آن پیروے و تبعیّت مےڪنند، و هیچ عذر و بہانہ‌اے نمےآورند. اینہا هم طالب حقّند و هم واصل بہ حق شده‌اند. این گروه ڪہ زیر سایہ تعالیم انبیا و اولیا و پیامبران و امامان، و پس از آنہا علما و دانشمندان بوده و هستند، خارج از محلّ بحث ماست.

2ـ گروه دیگر، «جاهلان قاصِر» هستند یعنے افراد نادانے ڪہ بہ علماء و دانشمندان دسترسے ندارند. همانند ساڪنین منطقہ‌اے ڪہ پاے عالمے بہ آنجا نرسیده، یا ڪسے ڪہ در مرڪز علم و دانش و در ڪنار دانشمندان زندگے مےڪند امّا تاڪنون بہ ذهنش خطور نڪرده ڪہ فلان عملش اشتباه مے‏باشد، تا آن را اصلاح ڪند، و طرز صحیح آن را از آگاهان بپرسد و بہ عبارتے ڪوتاه، چون غافل بوده، جاهل قاصر شمرده مےشود. خلاصہ این ڪہ جاهل قاصر ڪسے است ڪہ دسترسے بہ عالم ندارد چہ بر اثر عدم حضور عالم و یا بہ سبب غفلت جاهل. باید این افراد را با یڪ برنامہ ریزے صحیح و مدوّن و دراز مدّت تحت تعلیم و تربیت قرار داد و با فراهم آوردن امڪانات، آنہا را از بیابان جہل و نادانے بہ سوے نور و روشنایے هدایت ڪردتنہا این گروه هستند ڪہ اگر بہ حق دست نیابند در قیامت نیز عذر آنہا پذیرفتہ خواهد بود.

3ـ سومین دستہ «جاهلان مقصّر» هستند. آنہا ڪسانے هستند ڪہ توانایے تحقیق و جستجو و پرسش دارند و امڪان دسترسے بہ عالم و دانشمند نیز برایشان فراهم است ولے انسانہایے تنبل، بےتفاوت، بےاعتنا بہ مسائل دینے، دنیاپرست و بےقید و بند هستند و بہ دنبال فراگیرے مسائل خود نمے‏باشند. لازم است براے این افراد انگیزه حرڪت و تلاش و تحقیق و بررسے ایجاد ڪرد و با این ڪار آنہا را بہ فراگیرے مسائل دینے وادار نمود. اما اگر این افراد حق را نیابند یا پیروے از حق نڪند در قیامت عذر آنہا پذیرفتہ نخواهد بود.

4ـ گروه چہارم ڪسانے هستند ڪہ آگاهانہ با حق مخالفت مےڪنند و با توجّہ و علم و آگاهے با حقیقت سر ستیز دارند. با این افراد نیز باید تا سر حدّ امڪان بہ نرمے و ملاطفت برخورد نمود تا شاید هدایت شوند و بہ سوے حق باز گردند و چنانچہ از حق پیروے نڪنند در قیامت گرفتار قہر و عذاب الہے خواهند شد.

    منبع:تفسیر نمونہ
‍ ‍