سوال: آیا بیماری ها و اختلالات روحی و روانی باعث ساقط شدن تکلیف نماز و روزه می شود؟

پاسخ:

 اگر بیماری فرد به گونه ای باشد که نتواند وقت نماز را تشخیص دهد یا تا او را به کاری وادار نکنند، نمی تواند آن را انجام دهد، تکلیف از او ساقط می شود.

کتاب «آموزش مصور احکام» مطابق با فتاوای آیت الله العظمی خامنه ای، احکام عبادات، بخش روزه، ص 355.

 سوال:

1. حکم ابطال روزه با جماع با همسر و تکرار آن چیست؟
2. حکم ابطال روزه با جماع با غیر همسر (حرام) و تکرار آن چیست؟
3. حکم ابطال روزه با استمناء و تکرار آن چیست؟
4. در همه این موارد اگه انسان جاهل به حکم باشد، تفاوتی می کند؟

پاسخ:

آیت الله خامنه ای: (1،2و3): به طور کلى اگر روزه‌دار، کاری را که باطل کننده‌ روزه است، در يک روز بيش از يکبار انجام دهد، فقط يک کفاره بر او واجب می‌شود. اگر اين کار، آميزش جنسی يا استمناء باشد احتياط واجب آن است که بعدد دفعات آميزش جنسی يا استمناء کفاره بدهد.

(4): اگر يادگيرى مسأله کوتاهي شده بنا بر احتياط،کفاره مذکور ثابت است.

آیت الله سیستانی: اگر كسى روزه ماه رمضان را به خوردن يا آشاميدن يا جماع يا استمناء يا باقى ماندن بر جنابت باطل كند، در صورتى كه بداند آن كار روزه را باطل مى كند، علاوه بر قضا، كفاره هم بر او واجب مى ‏شود.

و همچنين (بنابر احتياط واجب) قضا و کفاره لازم است بر کسى که جاهل به حکم بوده ولی در جهل خود معذور نبوده, و یا اینکه مطمئن نبوده و احتمال مى داده كه این کار مبطل روزه باشد.

اما کسى که مساله را نمى دانسته و در جهل خود معذور بوده يا مطمئن بوده كه این كار روزه را باطل نمى كند كفاره بر او نيست و فقط قضا دارد.

ولى اگر مى دانسته این کار مبطل روزه است ولی نمى دانست كفاره دارد در این صورت بايد قضا کند و كفاره هم بدهد.

و اگر در يك روز ماه رمضان چند مرتبه بخورد يا بياشامد، يا جماع يا استمناء كند، براى همه آنها يك كفاره كافى است.

و اگر روزه دار غير از جماع و استمناء كار ديگرى كه روزه را باطل مى‏ كند انجام دهد، و بعد با حلال خود جماع نمايد، براى هر دو يك كفاره كافى است.

و اگر روزه دار كارى كه حلال است و روزه را باطل مى‏ كند انجام دهد ـ مثلاً آب بياشامد ـ و بعد كار ديگرى كه حرام است و روزه را باطل مى ‏كند انجام دهد ـ مثلاً غذاى حرامى بخورد ـ يك كفاره كافى است.

 استفتاء از سایت مراجع معظم

سوال:
 چشم من ضعیف است و می ترسم روزه برایم ضرر داشته باشد،‌ تکلیف من چیست؟

 پاسخ:

همه مراجع: اگر ترسِ ضرر عقلایی باشد، روزه بر شما واجب نیست و اگر تا ماه رمضان سال بعد بیماری ادامه یافت، قضا هم ندارد و تنها برای هر روز یک مُد طعام به عنوان کفاره به فقیر بدهید. [1]

سوال:
 با روزه گرفتن قدرت بینایی ام کم می شود؛ آیا می توانم روزه بگیرم؟

پاسخ:

 همه مراجع: کم شدن قدرت بینایی اگر به معنای ضعف شدن چشم یا شدت یافتن بیماری باشد، روزه واجب نیست، و اگر موقت است و پس از مدتی یا بعد از ماه رمضان برطرف می شود، روزه واجب است. [2]

آیات عظام: امام، خامنه ای، سبحانی و مکارم: و چون ضرر دارد،‌ حرام هم است.

توضیح: صرف «احتمال ضرر» مجوز ترک روزه نیست؛ بلکه لازم است احتمال به حدی برسد که برای انسان «ترس از ضرر» به وجود آید.

 منبع:
[1]. توضیح المسائل ده مرجع، م 1703 و 1744؛ امام، تحریرالوسیله، القول فی شرایط صحه الصوم و وجوبه، ص 534، م 1؛ بهجت، استفتائات، ج2، با استفاده از س 2889؛ خامنه ای،‌اجوبه الاستفتائات، با استفاده از س 749، 752 و 753 و استفتا؛ سبحانی، توضیح المسائل، م 1612 و 1653.

[2]. توضیح المسائل ده مرجع، م 1743؛ امام، استفتائات، ج 1، (احکام روزه)، با استفاده از س 44؛ بهجت، استفتا؛ خامنه ای، اجوبه الاستفتائات، س 752، سبحانی، توضیح المسائل، م 1652؛ سیستانی، سایت، استفتائات جدید، (روزه)، با استفاده از س 34

‼️ آیا میشود برای کفاره بجای ۷۵۰ گرم گندم ۷۵۰ گرم ماکارونی به فقیر بدهیم ؟

آیت الله خامنه ای: اشکال ندارد.

آیت الله مکارم شیرازی: ماکارانی به تنهائی کفایت نمی کند.

 آیت الله وحید : اشکالی ندارد.

 آیت الله شبیری:‌ واجب است حدودا 900 گرم پرداخت شود و هر طعامی بدهد کافی است اما احتیاط مستحب آن است که تنها گندم  یا جو یا آرد آن داده شود.

 در مورد مقدار مد و جنس طعام تفاوتی میان کفاره تاخیر و عمدی نیست.

 ایت الله سیستانی: اشکال ندارد

 آیت الله فاضل : ماکارونی به تنهایی طعام گفته نمی شود لذا دادن 750 گرم ماکارونی یا 900 گرم آن به تنهایی کفایت نمی‌کند بلی اگر ماکارونی را بپزید و مخلفات مثل روغن و امثال آن در آن اضافه کنید  و با ماکارونی فقیر را سیر طعام کنید کفایت می‌کند یاهمراه با 750 گرم ماکارونی مخلفات آن را نیز ضمیمه کنیداشکال ندارد.

 استفتاء‌از سایت مراجع

 شخصی قبل از ماه رمضان پارسال انگشتای شصت پاهای خود را لاک زده وبعد از تموم شدن ماه رمضان فهمیده که باید برای انجام غسل های واجب لاک ها رو پاک میکرده الان تکلیف عبادات سال قبل ایشان چیست؟

پاسخ :

 آیت الله خامنه ای:‌ در هر صورت اگر جرمی داشته باشد که مانع رسیدن آب به محل وضو و غسل گردد، وضو و غسل صحیح نیست و نمازهایی را که با وضو و غسل باطل خواندید، باید قضا نمایید و نسبت به روزه ها، اگر اعتقاد به صحت غسل داشتید، روزه ها صحیح است.

آیت الله مکارم شیرازی: در فرض سوال چنانچه یقین دارید بدون برطرف کردن مانع غسل کرده اید، باید نمازها را قضا کنید ولی روزه ها قضا ندارد.

آیت الله سیستانی: نماز های آن مدت که لاک بر روی انگشت بوده و غسل کامل نشده بوده را قضا کنید.

آیت الله وحید خراسانی: نمازهایتان باطل است و واجب است نمازها را قضاء نمایید و همچنین بنابر احتیاطِ واجب اگر در یادگیری مسأله کوتاهی نموده اید باید روزه ها را هم قضاء نمایید.

آیت الله شبیری زنجانی: از جهت روزه های ماه رمضان که در حال جنابت گرفته اید مانعی برای صحت نیست همچنین روزه های ماه رمضان که نیاز به غسل حیض داشته و در یادگیری مسأله کوتاهی نکرده باشد.

آیت الله فاضل: اگر بابودن لاک روی ناخن ها غسل واجب را انجام داده باطل است، و نمازهایی که با آن غسل خوانده نیز باطل است. نسبت به روزه ماه رمضان، اگر نمی دانسته که غسل کردن با لاک ناخن ها باطل است و احتمال بطلان غسل هم نمی داده و اطمینان به صحت غسل خود داشته است، روزه هایی که گرفته صحیح است.

استفتا از سایت مراجع عظام

سوال: آیا احتمال ضرر هم مجوز ترک روزه می شود، یا اطمینان به آن لازم است؟ میزان در مقدار ضرر چیست؟

پاسخ:

آنچه مجوز افطار روزه می شود، ترس از ضرری است که منشأ عقلایی داشته باشد و میزان در مقدار آن، عرف عقلا است؛ به گونه ای که اثر ناشی از روزه را ضرر بدانند.

منبع: کتاب «آموزش مصور احکام» مطابق با فتاوای آیت الله العظمی خامنه ای، احکام عبادات، بخش روزه، ص 348-3477.

 روزه آن است که انسان براى انجام فرمان خداوند عالم از اذان صبح تا مغرب از چیزهایى که روزه را باطل مى‏کند خوددارى نماید.
 بنابر این شخص روزه دار باید روزه اش را بعد از رسیدن وقت مغرب افطار نماید؛ از این رو اگر به عنوان مثال گفته می شود ساعت 20.45 دقیقه و 42 ثانیه وقت اذان مغرب است، معنایش این است که بعد از این وقت، روزه دار می تواند افطار نماید، خواه اذان گفته شود یا نشود و خواه آن اذان طولانی باشد یا وقت زیادی نگیرد،
پس میزان در افطار کردن، داخل شدن وقت مغرب است که روزه دار باید نسبت به آن اطمینان پیدا کند نه گفتن اذان و تمام شدن آن.

توضیح المسائل (محشى - امام خمینی)، ج ‏1، ص 880
 
آیه الله خامنه ای: “اگر اطمینان حاصل شود که اذان از هنگام داخل شدن وقت شروع شده، صبر کردن تا پایان اذان لازم نیست.”

آیا در حال روزه، رفتن به دندان‌پزشکی جایز است؟

 آیت الله خامنه ای : اگر چيزى وارد حلق نشود، مانعى ندارد و ضررى به صحت روزه وارد نيست، ولى اگر با علم به اينكه چيزرى وارد حلق مى‌شود به دندانپزشك مراجعه شود، روزه باطل است و علاوه بر قضا كفاره نيز لازم است.

استفتاء‌ از سایت معظم له

 سوال: حکم تزریق آمپول در حال روزه ماه رمضان چیست؟

پاسخ:

آیات عظام: امام، بهجت و سبحانی: اگر آمپول جنبه غذایی و تقویتی دارد، بنابر احتیاط واجب، باید از تزریق آن خودداری کرد، ولی اگر جنبه دارویی دارد یا عضو را بی حس می کند و یا درد را کاهش می دهد، تزریق آن اشکالی ندارد. [1]

آیت الله خامنه ای: احتیاط واجب آن است که روزه دار از آمپول های مغذی یا مقوی و هر آمپولی که در رگ تزریق می شود و انواع سرم ها خودداری کند؛ لکن آمپول های دارویی که در عضله تزریق می شود و نیز آمپول هایی که برای بی حس کردن به کار می رود، مانعی ندارد. [2]

آیات عظام: سیستانی و صافی: به طور کلی تزریق آمپول روزه را باطل نمی کند (خواه جنبه غذایی و تقویتی داشته باشد، یا جنبه دارویی و مانند آن). [3]

آیت الله مکارم: تمام انواع آمپول های دارویی یا تقویتی که به صورت عضلانی تزریق می شوند و همچنین تزریق عضلانی واکسن برای افراد روزه دار اشکالی ندارد؛ ولی تزریق آمپول ها و سرم هایی که در رگ تزریق می شوند، روزه را باطل می کند. [4]

————-
منبع:
[1]. توضیح المسائل ده مرجع، م 1576؛ بهجت، استفتائات، ج2، س 2869؛ سبحانی، توضیح المسائل،‌م 1494 و احکام جوانان، م 294.
[2]. خامنه ای، اجوبه الاستفتائات، س 767 و استفتا.
[3]. سیستانی، منهاج الصالحین، ج1،‌ قبل از م 999؛ صافی، جامع الاحکام، ج1، س 473.
[4]. مکارم، توضیح المسائل، م 1339.

سوال(1): حکم روزه کسی که غسل جنابت را در ماه رمضان فراموش کرده است، چیست؟

 پاسخ:
 اگر کسی غسل جنابت را در ماه رمضان فراموش کند و پس از چند روز به یاد آورد باید روزه و نمازهای آن چند روز را قضا کند، ولی روزه هایش کفاره ندارد.
آیت الله شبیری زنجانی: اگر در ماه رمضان یادش بیاید قضا واجب نیست[1]

سوال(2): اگر کسی شب جنب شود، ولی غسل را فراموش کند و در روز به یادش بیاید، آیا روزه اش باطل است؟

 پاسخ:
 آری، روزه باطل می شود، و باید تا افطار از خوردن، آشامیدن و مبطلات دیگر پرهیز کند  و بعدا قضای آن را به جا آورد، ولی کفاره بر او واجب نیست. [2]

——————
منبع:
[1]. توضیح المسائل ده مرجع، م 1622؛ امام، تحریر الوسیله، ج1، القول فیما یترتب علی الافطار، ص 530، م 12؛ بهجت، وسیله النجاه، ج1، م 1089؛ سبحانی، توضیح المسائل، م 1541؛ سیستانی، منهاح الصالحین، ح1، م 988؛ صافی، هدایه العباد، ج1، کتاب الصوم، م 1283.
[2]. توضیح المسائل ده مرجع، م 1619؛ همه مراجع: استفتا.

1- اگر مسافر بعد از ظهر به وطنش برسد، یا به جایی برسد كه می خواهد ده روز در آنجا بماند:  نباید آن روز را روزه بگیرد.

2-اگر قبل از ظهر برگردد به وطنش برسد، یا به جایی برسد كه می خواهد ده روز در آنجا بماند :  در صورتی كه افطار نكرده باشد، روزه آن روز بر او واجب می شود، بنابراین باید نیّت روزه بكند و روزه اش هم صحیح است.

مثلاً اگر شخص روزه دار بعد از ظهر روز سه شنبه از وطن خود یا جایی که ده روز در آن قصد ماندن کرده بود به جایی مسافرت نماید، روزه آن روزش(سه شنبه) صحیح است و برای این که روزه روز چهارشنبه اش نیز صحیح باشد باید قبل از ظهر در روز چهارشنبه به وطن خود یا جایی که می خواهد ده روز در آنجا بماند، برسد، و در صورتی که کاری را هم که روزه را باطل می کند، انجام نداده باشد، و بعد از رسیدن به این مکان، نیت روزه کند، روزه اش صحیح است.

توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج‏1، ص‏ 953، م 1721و 1722

 سوال:

 اگرکسي روزه باشه و مجبور باشه از اسپري تنفسي سالبوترکس استفاده کنه حکم روزه اش چطور است، ضمنا در طي روز شايد يکبار اين کار انجام بشه؟

پاسخ:

آیت الله مکارم:

اسپری هایی که برای تنگی نفس میزنند روزه را باطل نمی کند.

 سوال: آیا زن می تواند برای روزه گرفتن در همه ماه رمضان از قرص ضد بارداری استفاده کند تا حیض نبیند؟

 پاسخ:
 همه مراجع: چنانچه در این صورت عادت نشود و استفاده از این قرص زیان قابل توجهی برای بدن نداشته باشد، روزه اش صحیح است.

منبع: امام، استفتائات، ج1، (احکام روزه)، س 39 و استفتا؛ بهجت، خامنه ای و مکارم: استفتا؛ سیستانی، سایت، سوال ها و جواب ها، روزه، س 49؛ صافی، جامع الاحکام، ج1، س 512.

سوال : کسی که به مسافرت رفته و قصد دارد ده روز بماند و روزه هم میگیرد ولی قبل از خواندن یک نماز 4 رکعتی از قصد ده روز ماندن در مسافرت پشیمان شود؛تکلیف نمازها و روزه او چیست؟

پاسخ:

 امام و رهبری : نماز در این صورت شکسته است ولی روزه آن روزش صحیح است. و بقیه روزها روزه صحیح نیست.

آیت اله مكارم:روزه اش در آن روز و روزهای بعد صحيح نيست و نمازها را نيز بايد شكسته بخواند.

 آیت الله سيستاني، صافی ،وحید خراسانی :بايد احتياطاً روزه آن روزش را تمام و آن را نيز قضا نمايد و بايد نمازهاي خود را شكسته بخواند و روزهاي بعد هم نمي تواند روزه بگيرد.

نکته:

به نظر همه مراجع بعد از خواندن یک نماز 4 رکعتی ادایی اگر انسان از قصد ده روز ماندن پشیمان شود نمازها تا هر وقت آنجا باشد و روزه ها تا هر وقت باشد صحیح است.

منبع: مسأله 1343 رساله 12 مرجع

 سوال : ابتدا و انتهاى نیت روزه به طور عادى چه زمانى است؟

 پاسخ :
 نیت براى روزه ماه رمضان و نذر معیّن، از اول شب تا اذان صبح است

 براى روزه غیر معین (مانند روزه قضا و نذر مطلق)، از اول شب تا ظهر روز بعد است.

 نیت روزه مستحبى، از اول شب شروع شده و تمام روز - تا موقعى كه به اندازه نیت كردن به مغرب وقت مانده باشد - ادامه دارد.

سوال:

کسی که در اثر ندانستن مساله یا اهمال و سستی، غسل های واجب خود را انجام نداده، نماز و روزه او چه حکمی دارد؟

 پاسخ:
 آیت الله خامنه ای: اگر در انجام غسلی اهمال و سستی نموده، باید نمازها و روزه هایش را قضا کند و روزه اش علاوه بر آن، کفاره هم دارد. همچنین اگر در اثر ندانستن مساله، غسل نکرده، باید نمازهایش را قضا نماید و در صورتی که در یاد گرفتن مساله کوتاهی نکرده باشد، روزه هایش فقط قضا دارد، و گرنه بنابر احتیاط واجب، کفاره هم دارد. کسی که اصلا نمی دانسته جنابت چیست و جنب کیست، روزه هایش صحیح است. [1]

 آیت الله مکارم: باید نمازها و روزه های خود را اعاده کند و بنابر احتیاط واجب، کفاره روزه ها را نیز بپردازد، و اگر نتوانست، هر چند «مُد» که می تواند به فقرا اطعام کند و اگر نتواند، باید هشتاد و یک روز روزه بگیرد و اگر نتواند، هر چند روز که می تواند به جا آورد و اگر نتواند، استغفار کند و همین اندازه که در قلب بگوید «استغفرالله» کافی است و واجب نیست بعدا که قدرت پیدا کرد، کفاره بدهد. [2]

 آیت الله سیستانی: نمازها باطل است  و روزه اگر غسل جنابت یا حیض یا نفاس را عمدا انجام نداده، باطل است؛ ولی اگر جاهل بوده، باطل نیست. [3]

 آیت الله صافی: باید قضا نماید و نسبت به روزه، کفاره هم به گردن او می آید. [4]

 آیت الله سبحانی: باید نماز و روزه اش را قضا نماید و نسبت به روزه، در صورتی که جاهل مقصر بوده کفاره هم به گردن او می آید. [5]

 آیت لله بهجت: هر غسلی که کرده باشید، هر چند غسل مستحبی، چون قصد وظیفه داشته اید، ممکن است کفایت از غسل جنابت نموده باشد؛ ولی نماز و روزه هایی که یقین دارید بدون هیچ غسلی در حال جنابت به جا آورده اید، باید قضا کنید و کفاره روزه ها را اگر جاهل قاصر بوده و به سوال توجه نداشته اید، ادا کنید، و گرنه کفاره واجب نیست؛ هر چند احوط (احتیاط مستحب) در به جا آوردن آن است. [6].

—————–
 پی نوشت:
[1]. خامنه ای: استفتا.
[2]. مکارم، توضیح المسائل، با استفاده از م 1402 و استفتا.
[3]. سیستانی: استفتا.
[4]. صافی: استفتا.
[5]. سبحانی،‌استفتائات، ج1، س 154.
[6]. بهجت، استفتائات، ج1، س 763 و استفتا.

برگرفته از کتاب «رساله مصور»، ج1.

سوال:

روی صورت من از جوش یک قطره خون بیرون زده بود، موقع وضو فراموش کردم که آن را بشویم، وضو گرفتم و نماز خواندم. بعد از گذشتن وقت نماز متوجه شدم که قبل از وضو آن را طاهر نکرده ام. ولی اثری از خون نبود. در واقع موقعی که برای وضو صورت را شسته ام، خون هم رفته است. برای شستن صورت هم دست را پر آب شیر کرده و به صورت زده ام.
حال: 1- آیا وضو و نماز صحیح بوده؟
2- آیا صورت طاهر شده است؟
3- آیا آبی که از صورت ریخته و به شیر و لوله و بعد هم فرش ریخته است نجس بوده و فرش و … را باید شست؟

 پاسخ:

 آیت الله خامنه ای:
ج1) اگر هنگام شستن صورت چندین بار آب به صورت ریخته اید و اطمینان دارید قبل از آخرین بار که برای وضو آب ریخته اید، صورت پاک شده است، وضو و نماز صحیح است، در غیر این صورت وضو و نماز محکوم به بطلان است.
ج2) اگر اطمینان دارید پس از برطرف شدن عین نجاست، حد اقل یک بار صورت را شسته اید، صورت پاک است.
ج3) جایی را که یقین دارید رطوبت از محل نجس صورت به آن منتقل شده است، محکوم به نجاست است، در غیر این صورت محکوم به طهارت است.
آیت الله مکارم: با شستن صورت محل پاک می شود. و در ترشحات غساله چون نمی داند یا شک دارد به کجاها رسیده است جستجو نکند. ولی برای وضو چنانچه یک بار آب به صورت ریخته، این مرتبه برای تطهیر بوده. و لازم است بعد از تطهیر، وضو بگیرد. و اگر بیش از یک بار آب ریخته وضو صحیح است.

 آیت الله شبیری: باید وضو و نمازش را اعاده کند مگر اینکه پس از برطرف شدن عین نجاست، آب به محل نجس رسیده و از آن جدا شده باشد البته بنابر احتیاط قابل عدول باید از مواضعی که یقین دارد آب پس از جداشدن از محل نجس به آن رسیده اجتناب کند.

استفتا از سایت مراجع عظام

سوال: زنى که از ابتدا نمى‌خواسته آبستن شود ولى بر اثر اصرار شوهر آبستن شده، اگر در غياب شوهر کارى کند که موجب سقط جنين شود، آيا ضامن خون‌بهاى اوست؟

جواب :

در فرض مرقوم گناهکاراست و علاوه بر آن ضامن ديه نيز مى‌باشد.

استفتائات مقام معظم رهبری