عوامل مؤثر در بازی

عوامل متعددی در بازی تأثیر می‌گذارند از جمله عواملی نظیر جنس، سن، هوش و محیط.
الف) تأثیر جنس
جنسیت یکی او عوامل مؤثر در بازی است، یعنی می‌توان گفت که بازی پسرها با دخترها تفاوت دارد. پسرها بیشتر از بازی‌هایی لذت می‌برند که دشوار است و نیاز به فعالیت جسمانی دارد و دخترها اغلب بازی‌های ساکت، آرام و ظریف را ترجیح می‌دهند. می‌توان گفت بازی‌های متضمن فعالیت‌های بدنی در پسران بیشتر از دختران است و شدت و خشونت بازی در دختران به اندازه‌ی پسران نیست. دختران بیشتر از پسران به قواعد و اصول بازی گردن می‌نهند و به رعایت اصول و نظم بازی مقید هستند. به عقیده‌ی روان‌شناسان، بازی در نزد پسران بیشتر وسیله‌ای برای اثبات خود در برابر دیگران و برای دختران وسیله‌ای برای بودن دیگران است.
ب) تأثیر سن
کودک در هر سنی بازی خاصی را می‌پسندد و با افزایش سن، کودک بازی‌هایش تغییر می‌کند و با بزرگ شدن کودک، کم‌کم از اوقات فراغت کودک کاسته می‌شود.

در نتیجه فعالیت‌هایی انتخاب می‌شود که لذت بیشتری برای کودک فراهم سازد و هرچه کودک بزرگتر می‌شود، این انتخاب دقیق‌تر می‌شود.
ج) تأثیر هوش
هوش ممکن است در نحوه‌ی بازی و نوع آن، انتخاب اسباب‌بازی و استفاده از آن تأثیر بگذارد، در اینجا به نحوه‌ی برخورد کودکان باهوش و کم‌هوش با بازی و اسباب‌بازی‌هایی را انتخاب کنند که بتوانند با آن‌ها به ابتکار و نوآوری دست بزنند و قوای ذهنی خود را به کار گیرند. کودکان باهوش‌تر مدت کمتری به یک بازی مشغول می‌شوند، زیرا خواهان تنوع‌اند و از تنوع لذت می‌برند. کودکان باهوش در سنین بالاتر به بازی‌هایی که متضمن فعالیت‌های ذهنی و جسمی است می‌پردازد. مثلاً جمع‌آوری اشیای موردنظر برای آنان جذاب و لذت‌بخش‌تر می‌باشد.
کودکان تیزهوش به دلیل توانایی‌های بیشتری، به انجام بازی‌های انفرادی تمایل نشان می‌دهند و معمولاً نیروی بدنی را در حد زیادی صرف نمی‌کنند.
به نظر می‌رسد که کودکان عقب‌مانده نیز بیشتر به بازی‌های انفرادی می‌پردازند زیرا کودکان تیزهوش به علت توانایی زیاد و کودکان کم‌هوش به علت توانایی کم، معمولاً به خوبی در گروه پذیرفته نمی‌شوند.
د) تأثیر محیط
کودکان در سراسر دنیا، در شهر و روستا، کوه و دشت، هرجا که باشند بازی می‌کنند و محیط فقط در نوع بازی آن‌ها تأثیر می‌گذارد. کودک آمریکایی بازی می‌کند اما ممکن است از نوع بازی «کلاغ پر» چیزی نداند و لذتی هم نبرد. طبق مطالعات انجام شده، کودکان ژاپنی بیشتر به فعالیت‌های غیررسمی گروهی علاقه نشان می‌دهند، در حالی که بچه‌های آمریکایی بر بازی‌های تیمی و رقابتی تأکید دارند. کودکان آمریکایی تنها در مراحل اولیه دوران کودکی به بازی‌های مهیج علاقه‌مندند، ولی بچه‌های ژاپنی این علاقه را برای مدت طولانی‌تری حفظ می‌کنند.
نه تنها بازی‌های دو کشور، بلکه بازی‌های شمال و جنوب یک کشور و حتی محله‌های یک شهر نیز با هم تفاوت دارد. فرهنگ هر جامعه در بازی اثر می‌گذارد و می‌توان گفت که بازی کودکان به نوعی نشان‌دهنده‌ی فرهنگ آن جامعه است. در منطقه‌های محروم، به علت اینکه افراد از توانایی اقتصادی زیادی برای خرید وسایل و اسباب‌بازی برای کودکان برخوردار نیستند، آن دسته از بازی‌های سنتی را که نیاز چندانی به ابزار و اسباب ندارند به کودکان خود می‌آموزند. در این جوامع کودکان یاد می‌گیرند که برای خود اسباب‌بازی بسازند. این تولید و سازندگی نیز بازی و فعالیت دلچسبی برای این قبیل کودکان هست می‌شود.
فضا و مکان و به طور کلی محیط بازی با نوع بازی تناسب دارد، به طوری که فعالیت‌های بدنی معمولاًَ در فضای باز و بازی‌های فکری در اتاق‌های منزل انجام می‌گیرد.