عنوان: استغفار و توبه در قرآن و سنت و آثار و پيامدهاي فردي واجتماعي آن ( باب رحمت)

محقق: سولماز كرمي

چكيده:

استغفار در لغت به معناي پوشاندن و در اصطلاح به معناي طلب آمرزش از خداست و اصل آن به معناي پوشاندن و مستوركردن مي باشد. بحث استغفار و توبه در جهت نظارت بر خود و بازسازي خويشتن بر مبناي معيارهاي الهي است. بدن شك توبه امري است كه بايد فوري انجام شود زيرا دفع ضرر گناهان واجب و ضروري است . به اضافه اينكه اصل توبه – يعني شناخت مهلك بودن گناهان جزء ايمان است و ايمان خود واجب و فوري است.

استغفار و توبه، اهداف والايي را دربرمي گيرد كه همان حال تقرب به خداي متعال و در اصطلاح تولدي دوباره براي عاصيان درگاهش مي باشد.حقيقت توبه مجموعه مركبي از سه امر مرتب، بدين معنا كه هريك به دنبال ديگري قرار داشته و به ترتيب حاصل شود كه آن سه عبارتند از علم و حال و عمل. و نيزشرايط توبه عبارت است از: بازگشت از گناه و بعد از آنكه صفحه روح انسان از اين آلودگي شستشو شد،نور ايمان به خدا و توحيد برآن بنشيند و بايد شكوفه هاي ايمان و توحيد كه اعمال صالح و كارهاي شايسته است برشاخسار وجودانسان ظاهرگردد.مهات توبه خود وقت معيني را مي طلبد . اگر انسان توبه را به تأخير افكند كه امارات و نشانه هاي مرگ را به چشم مشاهده نمايد و يا العياذ بالله به همان حالت كفر و آلودگيش رخت از جهان بربندد و به سراي ابدي كوچ كند ، ديگر توبه مقبول نمي افتد.

در قرآن كريم اشاره هاي فراواني به مسأله استغفار شده است ، واژه غفر و مشتقات آن بيش از 230 مرتبه در قرآن آمده است. آيات فراواني در قرآن كريم از توبه پذيري خداوند خبر مي دهد. لفظ توبه و مشتقات آن بيش از 86بار در قرآن بكار رفته است كه همين بيانگر اهميت و جايگاه قابل توجه آيات توبه در قرآن است.خداوند رحيم بر اساس رحمت سابقه اش در امر توبه نيز بر بنده سبقت مي گيرد يعني ابتدا خداوند منان نظر لطف و مرحمت بر بنده فرموده و او را موفق به توبه از گناه مي گرداند و سپس مجدداً توبه او را مقبول درگاه خود قرار داده و آن را مي پذيرد و توبه انسان ميان دو توبه از خدا قرار مي گيرد. توبه اي سابق بر توبه انسان كه توبه توفيق است و توبه اي لاحق بر توبه وي كه توبه غفران و عفو از گناهان است. همچنانكه تمام آنچه از جانب خداوند به بندگان اعطاء مي شود تفضلي است از تفضلات كريمانه او؛ به هر اندازه انسان گنهكار بار گناه داشته باشد در توبه و بازگشت بسوي خدا باز است . خداي مهربان بر كسي كه حقيقتاً توبه مي كند كه هرگز گناه انجام ندهد ، به ديده رحمت و آمرزش و اغماض نگرد و گذشته هاي او را مي بخشد پس هميشه بايد به رحمت خداوند متعال اميدوار بود.