فضیلت و اعمال ذی القعده

  اين ماه اوّل ماه ‏هاى حرام است كه حق تعالى در قرآن مجيد ذكر فرموده و سيّد بن طاوس روايتى نقل كرده كه ذى القعده در وقت شدّت و در سختي ها، محلّ اجابت دعا است . خصوصيت ماه حرام : شيخ مفيد رحمه الله روايت کرده که پيغمبر صلّي الله عليه و آله و سلّم فرمودند : هر کس در ماه حرام سه روز پنجشنبه و جمعه و شنبه را روزه بگيرد، خداوند براي او عبادت يک سال را بنويسد. همچنين روايت شده است نهصد سال که روزهاي آن روزه و شب هاي آن در قيام باشد ( المراقبات . ص 369 ) .

آداب و اعمال :
1-فضيلت نماز روز يکشنبه : در روز يكشنبه اين ماه نمازى با فضيلت بسيار از رسول خدا صلّى الله عليه و آله روايت شده كه مجملش آن است كه هر كه آن را بجا آورد،توبه‏اش مقبول و گناهش آمرزيده شود و دشمنان او در روز قيامت از او راضى شوند و با ايمان بميرد و دينش گرفته نشود و قبرش گشاده و نورانى گردد و والدينش از او راضى گردند و مغفرت شامل حال والدين او و ذرّيه ي او گرددو توسعه رزق پيدا كند و ملك الموت با او در وقت مردن مداراكند و به آسانى جان او بيرون شود .

 نماز روز يکشنبه : كيفيّت آن چنان است كه در روز يكشنبه غسل كند و وضو بگيرد و چهار ركعت نماز گزارد در هر ركعت حمد يك مرتبه و قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ سه مرتبه و معوذتين يك مرتبه، ( پس از اتمام نماز ) هفتاد مرتبه استغفار كند و پس از اتمام استغفار، بگويد‏ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ‏ سپس بگويد : يَا عَزِيزُ يَا غَفَّارُ اغْفِرْ لِي ذُنُوبِي وَ ذُنُوبَ جَمِيعِ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ فَإِنَّهُ لَا يَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا أَنْتَ‏ . ظاهر آن است كه اين استغفار مذكور و دعاى بعد را بعد از نماز بايد بجا آورد . 2- روزه ي سه روز متوالي : روايت شده كه : هر كه در يكى از ماه ‏هاى حرام سه روز متوالى كه پنجشنبه و جمعه و شنبه باشد روزه بدارد، ثواب نهصد سال عبادت براى او نوشته شود ( مفاتيح الجنان . فصل پنجم . در اعمال ماه ذي القعده ) .

بيان حقيقت استغفار : از اميرالمؤمنين علي وصي عليه السّلام روايت شده : که گوينده اي در محضر آن حضرت گفت : اَستَغفِرُ الله. حضرت به او فرمود : مادرت بر تو بگريد آيا مي داني استغفار چيست ؟ استغفار درجه ي علّيين است و آن نامي است براي شش معني : اوّل : پشيماني از گذشته. دوم : عزم بر اين که به آن گناه رجوع نکند و ديگر آن را انجام ندهد. سوم : اگر حقّي از مردم بر عهده ي اوست، ادا کند تا خدا را که ملاقات مي کند، پاک باشد و حقّي از ديگران بر او نمانده باشد. چهارم : هر واجبي که بر عهده ي اوست و آن را ضايع ساخته است، حقّ آن را ادا نمايد. پنجم : بر خود حتم کند گوشتي که از گناه بر تن او روييده است، به وسيله ي حزن و اندوه، آب شود تا پوست به استخوان بچسبد و بين آنها گوشت تازه برويد. ششم : به بدن خود اَلَم و سختي طاعت را بچشاند همان طوري که شيريني گناه و معصيت را چشانيده بود. در اين وقت بگويد : اَستَغفِرُ الله ( المراقبات . ص 369 ) .

روز يازدهم : روز ولادت با سعادت و با برکت حضرت امام رضا عليه السّلام است‏ .
شب پانزدهم : شب مباركى است خداوند بر بندگان مؤمن خود نظر رحمت مى‏فرمايد و چنان كه در روايت نبوى صلّى الله عليه و آله است : كسى كه در اين شب به طاعت حق تعالى مشغول باشد براى او اجر صد نفر سايح يعنى روزه‏دار ملازم مسجد كه خدا را طرفه العينى معصيت نكرده باشد، خواهد بود. پس اين شب را مغتنم شمار و مشغول كن خود را به طاعت و عبادت و نماز و طلب حاجات از خدا همانا روايت شده كه : هر كه سؤال كند در اين شب حاجتى از خداوند تعالى به او عطا خواهد شد ( مفاتيح الجنان . فصل پنجم . در اعمال ماه ذي القعده ) .

شب بيست و پنجم : شب دحوالأرض است . يعنى پهن شدن زمين از زير خانه ي كعبه بر روى آب و از ليالى شريفه است كه رحمت خدا در آن نازل مى‏شود و قيام به عبادت در آن اجر بسيار دارد .
از حسن بن على وشا روايت است كه گفت : من كودك بودم كه با پدرم در خدمت امام رضا عليه السّلام در شب بيست و پنجم ماه ذى القعده شام خورديم . پس فرمود : كه امشب حضرت ابراهيم عليه السّلام و حضرت عيسى عليه السّلام متولّد شده‏اند و زمين از زير كعبه پهن شده است پس هر كه روزش را روزه بدارد چنان است كه شصت ماه را روزه داشته باشد و به روايت ديگر است كه فرمود : در اين روز حضرت قائم عليه السّلام قيام خواهد نمود .
روز بيست و پنجم : روز دحوالأرض است و يكى از آن چهار روز است كه در تمام سال به فضيلت روزه، ممتاز است‏ . روزى است كه رحمت خدا در آن منتشر گرديده و از براى عبادت و اجتماع به ذكر خدا در اين روز اجر بسيارى است .
1-روزه : در روايتى روزه‏اش مثل روزه ي هفتاد سال است و در روايت ديگر كفّاره ي هفتاد سال است و هر كه اين روز را روزه بدارد و شبش را به عبادت به سر آورد از براى او عبادت صد سال نوشته شود و از براى روزه‏دار اين روز هر چه در ميان آسمان و زمين است استغفار كند . 2- غسل . 3- نماز : دو ركعت است در وقت چاشت (ظهر) در هر ركعت بعد از حمد، پنج مرتبه سوره والشّمس بخواند و بعد از سلام نماز بخواند : لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ‏ ، پس دعا كند و بخواند : يَا مُقِيلَ الْعَثَرَاتِ أَقِلْنِي عَثْرَتِي يَا مُجِيبَ الدَّعَوَاتِ أَجِبْ دَعْوَتِي يَا سَامِعَ الْأَصْوَاتِ اسْمَعْ صَوْتِي وَ ارْحَمْنِي وَ تَجَاوَزْ عَنْ سَيِّئَاتِي وَ مَا عِنْدِي يَا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِكْرامِ . 4- دعا : مستحب است خواندن اين دعا : اللَّهُمَّ دَاحِيَ الْكَعْبَهِ … . 5- زيارت : مير داماد رحمه الله در رساله ي اربعه ي ايّام خود در بيان اعمال روز دحو الارض فرموده كه : زيارت حضرت امام رضا عليه السّلام در اين روز افضل اعمال مستحبّه و از آداب و سنّت هاي مؤکد است وهمچنين زيارت آن حضرت در روز اوّل ماه رجب نيز در نهايت تأکيد است ( مفاتيح الجنان . فصل پنجم . در اعمال ماه ذي القعده ) .
روز آخِر ذيقعده : شهادت امام محمد تقی (ع) است.

    از ابتدای ذی القعده تا دهم ذی الحجه فرصتی چهل روزه جهت  مراقبه و تزکیه نفس است.این چهله گرچه بطور خاص دارای دلیل شرعی معتبر نیست ولی اصل چهله گرفتن و خالص کردن عمل ونیت در اربعین وچهل روز سفارش شده است وبر طبق آیه سوره اعراف حضرت موسی در همین فرصت چهل روزه با خداوند خلوت کرده بود.
این چهل روز، فرصت خوبی است برای تهذیب نفس و خودسازی. البته این اربعینی که برای خودسازی معروف شده است، به معنای انزوای از اجتماع نیست، بلکه انسان در این چهل روز باید با رعایت بعضی امور مواظب قلب و مجاری ادراکی خود باشد که برخلاف حق حرکت نکند و برخلاف رضای الهی انگیزه‌ای نداشته باشد.
 و واعدنا موسی ثلاثین لیلة و اتممناها بعشر فتمّ میقات ربّه اربعین لیلة اعراف/ 142
به توصیه اساتید ما بهترین عمل دراین چهل روز مراقبه جدی در نیت وعمل وگفتار است وترک گناه و معصیت ودقت در نماز اول وقت و نیز جدیت وکوشش در نمازشب با حضور قلب می باشد. مراقبت در گفتار ومراقبت از چشم وگوش و تقوای در تمام شئون وحالات فردی و اجتماعی از سفارشات حتمی در ایام است.
ونیز انجام نماز مخصوص یک شنبه های ذی القعده که البته در روزهای دیگر نیز می شود انجام داد.