‏صبر به معنای حفظ نفس از اضطراب و جزع و سکون و آرامش یافتن آن است.(1)

البته در اذهان عمومی صبر، به معنای سکوت کردن و تسلیم شدن و دست کشیدن از تلاش است اما با بررسی منابع اسلامی روشن می شود که صبر بر خلاف این برداشت غلط، به معنای ایستادگی در برابر حوادث و درگیری مداوم با مشکلات می باشد.

از پیامبر اکرم (ص) روایت شده که از جبرئیل پرسیدند: معنی صبر چیست؟

جبرئیل گفت: صبر آن است که در سختی صبر پیشه کنی، چنان که در خوشی هستی، و در تهیدستی آن چنان که در بی نیازی ، و در بلاها چنان که در سلامتی هستی، صبر کنی و از حال خود و بلایی که به تو رسیده است، نزد هیچ مخلوقی شکایت نکنی.(2)
پیامبر اکرم (ص) صبر را سه قسم کرده است:
صبر بر معصیت و صبر بر طاعت خدا و صبر بر مصیبت(3) منظور از صبر بر طاعت ایستادگی در برابر مشکلات اطاعت فرمان الهی است، مثل صبر در برابر انجام فرائض مانند نماز و روزه و غیره.

منظور از صبر بر معصیت ، ایستادگی در برابر هوا و هوس و ترک معصیت و نافرمانی خدا است. منظور از صبر بر مصیبت، مقاومت در برابر ناملایمات زندگی و بلایای طبیعی و بیماری ها و مشکلات زندگی است. البته صبر بر معصیت مهم تر و سخت تر از همه می باشد.
این ضعف اخلاقی در اسلام از اهمیت خاصی برخوردار است، به طوری که در قرآن مجید بیش از هفتاد بار وارد شده و نزدیک به نهصد حدیث از پیامبر اکرم (ص) و ائمه معصومین (ع) درباره آن آمده است. (4)

منابع:

1 – التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج6، ص 206.
2 – معانی الاخبار، ص 261.
3 – بحارالانوار ، ج 68، ص 77.
4 – مکارم شیرازی، اخلاق در قرآن ، ج2، ص 446 – 447.