تفسیرانفسی آیات کریمه ی قرآن حکیم، معروف به ذکر یونسیه، در بیانات حضرت علامه نجم الدین حسن زاده آملی :

‏ نفس را با يونس عليه السلام شباهتهاست.

‏ چنانكه خداوند يونس را در دريا به حوت مبتلا كرد، نفس را نيز به تعلق در جسم مبتلا نمود

‏ و چنانكه يونس در ظلمات ندا كرد كه:
لا إِلهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ‏ (انبيا: 87)
و خداوند در حق او فرمود: وَ نَجَّيْناهُ مِنَ الْغَمِّ وَ كَذلِكَ نُنْجِي الْمُؤْمِنِينَ‏ (انبيا: 89).

‏ همچنين نفس در عين ظلمات طبيعت و بحر هيولانى و جسم ظلمانى، به رب خود توجه نمود، پس وحدانيت حق و فردانيتش براى او منكشف شد و به آن اقرار و به عجز و قصور خود اعتراف كرد.

‏ پس خداوند، او را از مهالك طبيعت نجات داد و در انوار شريعت و طريقت و حقيقت داخل نمود.
در مقابل آن ظلمات ثلاث كه ظلمات طبيعت و بحر هيولانى و جسم ظلمانى باشند.

‏ از رسول اللّه حديث است كه: «الشريعة اقوالي و الطريقة افعالي و الحقيقة احوالي».

‏ و خداوند به نفس ناطقه، نعيم روحانى را در عين جحيم جسمانى روزى نموده است.

‏حوت رحم، نطفه ی مشتمل بر روحانيت ِ نفسى را كه انوار آن مجرد است، مى‏ بلعد و در ظلمات ثلاثى كه يكى رحم و ديگر مشيمه و ديگر پوست نازكى است كه جنين در آن قرار مى ‏گيرد، جاى مى ‏دهد و نيز از جهات ديگر مناسباتى است كه راسخون در علم مى ‏دانند.

 ” مُمد الهمم در شرح فصوص الحکم؛آیت الله حسن زاده آملی