سدرة المنتهی چیست؟ آیا بالای آسمان و زمین هفتم قرار دارد؟

کلمه سدر به معنای جنس درخت سدر و کلمه سدرة به معنای یک درخت سدر است و کلمه منتهی –گویا- نام مکانی است و شاید مراد از آن منتهای آسمانها باشد به دلیل اینکه می فرماید:

جنة المأوی پهلوی آن است و ما می دانیم که جنت مأوی در آسمانها است چون در آیه ای فرموده است: “و فی السماء رزقکم و ما توعدون(1)” هم رزق شما در آسمان است و هم آن بهشتی که وعده داده شده اید.

اما اینکه این درخت سدره چه درختی است؟ در کلام خدای تعالی چیزی که تفسیرش کرده باشد نیافتیم. و مثل اینکه بنای خدای تعالی در اینجا بر آن است که به طور مبهم و با اشاره سخن بگوید؛ مؤید این معنا، جمله “اذ یغشی السدرة ما یغشی” است که در آن سخن از مستوری رفته است؛ در روایات هم تفسیر شده به درختی که فوق آسمان هفتم قرار دارد و اعمال بندگان خدا تا آنجا بالا می رود(2).

حضرت موسی بن جعفر علیه السلام نقل فرمود که در شب معراج پیامبر خدا، جبرئیل کنار درخت بسیار بزرگی ایستاد. پیامبر درختی به آن بزرگی و عظمت ندیده بود. بر هر شاخه‌ای از آن درخت فرشته ای بود و بر هر برگی و میوه‌ای نیز فرشته‌ای. نوری از خدای متعال نیز آن درخت را در برگرفته بود.
جبرئیل به پیامبر خدا گفت:«سدره المنتهی این است؛ راه پیامبران ِ پیش از تو به همین درخت منتهی می‌شد. انان از این درخت جلوتر نمی‌رفتند و همین جا توقف می‌کردند، ولی تو از این درخت خواهی گذشت. اگر بخواهی از نشانه های بزرگش به تو نشان خواهم داد.»
بحارالانوار،‌ ج 37،‌ ص 319،‌ حدیث 52

سدر همان درخت کُنار است‌. کُنار درختی تناور و خاردار است که بلندیش تا 40 متر می‌رسد. می‌گویند تا دو هزار سال عمر می‌کند، میوة آن به شکل سنجد و بعد از رسیدن سرخ یا زرد رنگ و شیرین می‌شود. امّا این‌که مراد از “سدرة المنتهی‌” در آیه 14 سوره نجم چیست‌، از آیات و روایات همین قدر استفاده می‌شود که “سدرة المنتهی‌” محلی است و یا درختی که در انتها واقع شده‌، امّا انتهای چه چیزها معلوم نیست‌.(ر.ک قاموس قرآن‌، سید علی‌اکبر قرشی‌، مدخل “سدر".)

در تفسیر نمونه در این باره آمده است‌: “سدره‌” درخت پر برگ و پر سایه‌ای است که در اوج آسمان‌ها، در منتهی الیه عروج فرشتگان و ارواح شهدا و علوم انبیا و اَعمال انسان‌ها قرار گرفته است‌. آن‌، در جایی است که ملائکه از آن فراتر نمی‌روند و جبرییل در سفر معراج‌، هنگامی که به آن رسید، متوقّف شد. پیامبراکرم‌فرموده است‌: “من‌، بر هر یک از برگ‌های آن‌، فرشته‌ای دیدم که ایستاده بود و خداوند را تسبیح می‌کرد.” آن حضرت نیز فرموده است‌: “من به سدرة‌المنتهی رسیدم و دیدم در سایه هر برگی از آن‌، امّتی قرار گرفته‌اند.". این تعبیرها نشان می‌دهد که سدرة‌المنتهی درختی شبیه آن‌چه در زمین می‌بینیم‌، نیست‌.(تفسیرنمونه‌، ج 22، ص 497 ـ 498.)

 پی نوشت ها:

(1)سوره ذاریات آیه 22

(2)ر.ک المیزان علامه طباطبائی ج 19 ذیل آیات 1-18 سوره نجم

منابع : سایت حوزه – دایره المعارف رشد