فشاري که زندگي در دنيا بر بشر وارد مي آورد شايد در هيچ عالمي از عوالم هستي نظير نداشته باشد؛ زيرا انسان در دنيا همواره در آزمون شديد بلاء و ابتلاء است. از اين روست که خداوند دنيا و زندگي در اين بخش از هستي را به عنوان عصر خسران و زيان معرفي مي کند و براي مراقبت شديد براي گذر از آن تاکيد مي کند.

شرايط سخت زندگي در دنيا که خود جهنمي حقيقي است انسان را به حزن و خوف مبتلا مي کند و اضطراب و ترس و نگراني را همواره در دل آدمي موجب مي شود.

دنيا جاي سختي است
از نظر آموزه هاي قرآني، دنيا و شرايط آن يک شرايط بسيار سخت و دشوار است. از اين روست که در آيه 117 سوره طه از زندگي دنيوي به عنوان زندگي شقاوت آميز ياد مي کند؛‌ زيرا انسان ها در اين بخش از زندگي خود مي بايست هماره دغدغه امور ابتدايي زندگي را داشته باشند و شرايط سختي چون گرسنگي، تشنگي، گرماي شديد و عرياني و مانند آن را تحمل کنند.(طه، آيات 118 و 119)

از سوي ديگر،ترس از آينده اي داشته باشند که پس از مرگ و انتقال به جهاني ديگر شکل مي گيرد و براي او بسيار مجهول، موهوم و ناشناخته است و نمي داند که چه بر سرش مي آيد.

انسان در برزخي زندگي مي کند که حتي لحظات بسيار شيرين و خوشش،‌ با ياد مرگ بلکه حتي لحظه بعد و از دست دادن عامل خوشي و شيريني، دلگير و ناراحت مي شود؛ شادي اش با تلخي و زندگي با مرگ چنان آميخته است که نمي تواند دمي آن ها را از يک ديگر جدا سازد و خوش باشد. از اين روست که خداوند زندگي انسان در اين بخش از عوالم هستي را به عنوان عصر خسران و زيان معرفي مي کند؛‌ چرا که در اين دوره زماني چنان عصاره وجودي انسان فشرده و با هزاران بلا و ابتلا مواجه مي شود که شايد نظيري براي آن يافت نشود.(سوره عصر)

عوامل اندوه و اضطراب
مهم ترين عامل اضطراب و اندوه را مي بايست در خود انسان جست و جو کرد؛ زيرا تقابل دو لشکر عقل و جهل يک درگيري بسيار سخت و دايمي است که در روان آدمي در جريان است و انسان را دمي آرام نمي گذارد. (اصول کافي، ج 1، کتاب عقل و جهل)

از سوي ديگر، وسوسه هاي شيطاني به ويژه پس از تسلط و ولايت شيطان عامل اصلي ديگر در ايجاد اضطراب و اندوه در انسان است.

ولايت شيطان مانند آب شور درياست که به جاي رفع تشنگي و عطش، بر تشنگي مي افزايد و به جاي اين که آرامش ايجاد کند آرامش را از انسان سلب مي کند و خوف و ترس را در ايشان مي افزايد (آل عمران، آيه 175)؛ چرا که شيطان اصولا از آب گل آلود مي توان ماهي بگيرد و ايجاد ترس در دوستان و اولياي خودش براي اين است که آنان را هم چنان زير سلطه خود داشته باشد.

از نظر قرآن مهم ترين علل و عوامل اندوه و اضطراب در انسان، از دست دادن چيزي و يا ترس از دست دادن آن است.(آل عمران، آيه 153؛ حديد، آيه 23؛ ممتحنه، آيه 11) اين که انسان چيزي را که دوست مي دارد از دست بدهد و مصيبتي بر او وارد شود و يا در آينده مي داند که آن را از دست مي دهد و يا مصيبتي بر او وارد خواهد شد، مهم ترين علل و عواملي است که موجب حزن و اندوه و اضطراب شخص مي شود.

راه پيشگيري و درمان اضطراب و اندوه
از نظر آموزه هاي قرآني هماره پيشگيري يعني دفع اضطراب و اندوه بهتر از درمان يعني رفع آن هاست. به اين معنا که انسان مي بايست به گونه اي خود را تربيت کرده و پرورش دهد که علل و عوامل اندوه زا نتواند او را مضطرب و اندوهگين سازد.

بهترين راه پيشگيري که قرآن بيان مي کند،‌ تغيير در نگرش و رويت انسان به هستي و خود است. وقتي انسان نگرشي صحيح در اين حوزه ها داشته باشد،‌ به طور طبيعي هيچ عاملي نمي تواند او را دچار اندوه و اضطراب کند.

اگر انسان ها بدانند که موجودي فقير در ذات هستند (فاطر، آيه 15) و هيچ چيز در وجودشان يا بيرون از وجودشان مال آن ها نيست،‌ بلکه خودشان و همه هستي مال خداوند است؛ در اين صورت ديگر براي خودشان، هيچ دارايي را فرض نمي کنند که بدان دلبسته و علاقه مند شوند و يا از دست دادن آن را امري غير طبيعي بشمارند و سپس دل نگران شده و يا مضطرب از دست دادن باشند و يا آن که از دست دادن آن موجب اندوه ايشان شود؛ چرا که اينان وجود خودشان و همه دارايي هاي خودشان را از آن خداوند مي دانند و خود را امانت داري بيش نمي دانند که پس از مدتي مي بايست آن را به صاحب مال بازگردانند و امانت را ادا نمايند. (فاتحه الکتاب، آيه 3، نساء، آيه 58؛ و آيات ديگر)

اما وقتي انسان خود را مالک جان و چيزهاي ديگر بداند و يا به دارايي که در اختيارش به عنوان امانت است، دلبسته و علاقه مند شود، هنگامي که آن امانت گرفته شود، اين تعلقات و دلبستگي ها او را همان طور که شاد کرده وقتي از دست مي رود اندوهگين مي سازد.

درماني سريع و اورژانسي
يکي از راه هاي درمان سريع و اورژانسي اندوه و اضطراب اين است که دل فارغ و تهي شده را به سرعت با ياد و ذکر الهي پر کنيم؛‌ زيرا وقتي چيزي از ما گرفته مي شود، به همان ميزان يک منطقه فراغ و خالي در دل ما ايجاد مي شود، که مي بايست آن را پر کرد.

از نظر قرآن بهترين چيزي که مي تواند به سرعت آن منطقه فراغ و خالي را پر کند، ياد خدا و ذکر الهي است که آرامش بخش است.

از نظر آموزه هاي قرآني ، ذکر الهي و ياد خداوند مهم ترين عامل آرامش و رهايي از اضطراب و اندوه است؛ چرا که با ياد خداوند اطمينان و طمانينه در جان و دل آدمي ايجاد مي شود.(رعد، آيه 28) و از نظر قرآن خداوند زماني شما را ياد مي کند که شما خدا را ياد کنيد. (بقره، ايه 52)
خداوند در آيه 10 سوره قصص مي فرمايد که دل مادر موسي(عليه السلام) فارغ و تهي شد و همين مساله موجب تلاطم روحي و رواني اش شده به گونه اي که اگر خداوند نبود ممکن بود که مساله مادر شدن را افشا کند و اسرار را هويدا سازد. اما خداوند اين کشتي توفان زده و تهي و فارغ شده از موسي (عليه السلام) را با طناب و لنگر وحي و ذکر محکم و استوار ساخت و اجازه نداد آن اندوهي که بر جانش آمده و اضطرابي که بدان گرفتار شده باقي بماند بلکه آن را برطرف کرد.

پس ربط با خداوند و پيوند و گره خوردن دل با ياد خدا به هر شکلي موجب مي شود تا کشتي توفان زده دل آرام گيرد و از اضطراب رهايي يابد.

منبع:noorportal.net