شیعیان باید آهسته‌آهسته با مفهوم غیبت امام آشنا می‌شدند.

حتی برای بسیاری از شیعیان، غایب شدن یک امام و چگونگی برخورداری از نعمت امامت در دوران غیبت چندان روشن نبود.

 امام هشتم نیز از فرصت های مختلف برای معرفی جایگاه امامت سود جستند و گاهی نیز بشارت تولد امام مهدی(عج) و همچنین ویژگی های ایشان را برای برخی از شیعیان درجه یک بیان می‌داشتند. ایشان بدینسان مردم را برای عصر غیبت آماده می‌ساختند.

 دعبل خزاعی، از شاعران شیعی، دربارۀ قائم آل محمد بدون اینکه اطلاعات چندانی در این باره داشته باشد این ابیات را سروده بود:

خروج امام لا محالة خارج یقوم علی اسم الله و البرکات
یمیّز فینا کلّ حقّ و باطل ویجزی علی النعماء و النقمات ‏

امام رضا علیه السلام، پس از شنیدن این ابیات، به‌شدت گریست، و پس از لحظاتی سر خود را بالا آورد و به دعبل فرمود:

 اى خزاعى! روح‌القدس از زبان تو این دو بیت را سرود و سخن گفت. آیا می‌دانى آن امام كیست و در چه زمانى قیام مى‏كند؟
دعبل جواب داد: خیر اى سرورم، جز اینكه شنیده‏ام امامى از شما خاندان خروج می‌كند و روى زمین را از فساد، پاک و جهان را پر از عدل و داد می‌کند.
حضرت فرمود:
اى دعبل! امام پس از من فرزندم محمّد است، و پس از محمّد پسرش علىّ و پس از وى فرزندش حسن و فرزند او حجّت قائم است كه در زمان غیبتش انتظار او را كشند و در زمان حضور و ظهورش بر همۀ جهانیان مطاع و فرمانده باشد، و اگر از روزگار باقى نماند مگر یک روز، خداوند، آن یک روز را طولانى می‌كند تا او خارج شود و روى زمین را پر از عدل و داد كند، همچنان كه پر از ظلم و جور شده است، و امّا كى و در چه وقت این واقعه روى خواهد داد؟ این مانند خبر دادن به وقت قیامت است.

عيون اخبار الرضا ع ج‏2، ص656 ح35.