جبرئيل ، اولين مؤ ذن
در تفسير على بن ابراهيم از امام صادق (عليه السلام ) نقل شده است كه فرمود: پيامبر اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم ) فرمود: وقتى به معراج رفتم و به سدرة المنتهى رسيدم … ناگاه مشاهده كردم فرشته اى اذان مى گويد: آن فرشته اى اذان مى گويد: آن فرشته در آسمان قبل از آن شب ديده نشده بود.
فرشته گفت : الله اكبر، الله اكبر. خداوند فرمود: بنده ام راست مى گويد؛ من بزرگترم (از آنكه به وصف در آيم ).
او گفت : اشهد ان لا اله الا الله ، اشهد ان لا اله الا الله . باز خداوند فرمود:
راست مى گويد، خدايى جز من نيست .
ادامه داد: اشهد ان محمدا رسول الله ، اشهد ان محمدا رسول الله . فرمود: راست مى گويد، محمد بنده من و پيامبرى است كه او را برگزيده ام .
گفت : حى على الصلوة ، حى على الصلوة . فرمود: راست مى گويد بنده ام دعوت مى كند به دستور واجبم ، هر كه با رغبت و ميل به اميد ثواب بسوى اين دستور بشتابد كانت كفارة لما مضى من ذنوبه نماز كفاره گناهان گذشته او است .
باز فرشته گفت : حى على الفلاح ، حى على الفلاح . خداوند فرمود: آرى ، نماز صلاح و نجاح و فلاح است .
پس از آن من امامت ملائكه را عهده دار شدم و نماز جماعتى با فرشته ها خواندم . چنانكه قبلا امامت انبياء را در بيت المقدس كرده بودم .
اما اذان جبرئيل كه قبل از سدرة المنتهى گفته شد چنين است : پيامبر اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم ) فرمود جبرئيل در شب معراج مرا به محلى رسانيد، پرسيد: مى دانى در كجا هستى ؟ گفتم : نه : اينجا بيت المقدس ‍ است ؛ بيت الله اقصى . در اينجا حشر و نشر است . جبرئيل در بيت المقدس ‍ بپا ايستاد و انگشت سبابه دست راست خود را در گوش راست نهاد و شروع به گفتن اذان نمود، دو جمله دو جمله (يعنى مثلا الله اكبر، الله اكبر كه در آخر آن دو بار گفت حى على خير العمل اذان كه تمام شد اقامه را شروع كرد، باز دو جمله دو جمله ، اقامه را نيز پايان داد و در آخر آن دو مرتبه گفت : قد قامت الصلوة انبياء دعوت جبرئيل را لبيك گفتند و چهار هزار و چهارصد نفر از انبياء جمع شدند و هر كدام در محل خويش در صفى ايستادند. من چنين پنداشتم كه جبرئيل اقامه نماز خواهد كرد. اما وقتى صف ها مرتب شد، بازويم را گرفت و گفت : يا محمد! پيش برو و بر برادران خويش نماز بگزار. تو خاتمى و خاتم بر مختوم (كسانى كه پيش از تو آمده اند) مقدم است . 
پس اولين اذان توسط جبرئيل در بيت المقدس و اذان دوم توسط فرشته مخصوص در سدرة المنتهى گفته شد. باور كردنى نيست چنين شعارى با جملاتى كه فقط مى تواند انشاء و ابداع خدا باشد (كه از طريق وحى بوسيله پيك بزرگ خداوند، جبرئيل ، به ما مسلمانان ارزانى شده ) با خواب عبدالله بن زيد و… ابداع گرديده باشد.

                      اذان و اقامه در اسلام ، موسى خسروى