تاریخ شیعه، سرشار از افتخارات بسیار و تحولات چشمگیر است؛ تحولاتی كه به دست عالمان متعهد و فرزانگان اندیشمند پدید آمده است. در این میان به سده چهارم هجری برمی‏خوریم كه فتح‏الفتوح تاریخ شیعی است. روزگاری كه مردی بزرگ و اندیشمندی سترگ “دایرةالمعارفی جامع” از معارف اسلامی تدوین كرد كه نزدیك به پنجاه سال، پرچمدار عرصه‏های علمی، فكری و فرهنگی مسلمین گردید. سرانجام كار به جایی رسید كه دوست و دشمن زبان به تمجید او گشودند و قلم به تعریف او برگرفتند و او را “مفید” لقب دادند. محمدبن محمد بن نعمان معروف به شیخ مفید در یازدهم ذیقعده سال 336 ق در بغداد به دنیا آمد. از آنجا كه پدر محمد شخصی پارسا و مذهبی بود و به تعلیم و تربیت اشتغال داشت، شیخ مفید در ابتدا به ابن المعلّم ملقَّب گردید. او از كودكی به فراگیری علوم اسلامی روی آورد و هوش و استعداد سرشاری از خود نشان داد به طوری كه قبل از دوازده سالگی از برخی محدّثان، روایت اخذ كرده و از استاد خویش، شیخ صدوق، در قبل از بیست سالگی حدیث شنیده است.

شیخ مفید همچنین از محضر درس استادان بزرگ عصر از جمله: علی بن عیسی رمّانی، جعفر بن محمد بن قولِوِیه و محمد بن عمران مرزبانی بهره برد و به مقام والایی در فقه، كلام و ادب دست یافت. جاذبه فوق‏العاده و پشتكار فراوان شیخ مفید، موجب گرایش فاضلان بسیاری به حوزه درس وی گردید و باعث تالیف آثار گران‏بها و ارزشمند شد. شیخ مفید از یك‏سو، گروه بی‏شماری از دانشمندان مذاهب مختلف را تربیت نمود و مشعل‏های فروزانی چون سید مرتضی، سید رضی، شیخ طوسی و نجاشی و ده‏ها نفر را تحویل حوزه‏های علمی ودینی داد و از سوی دیگر قلم به دست گرفت و با این سلاح برق‏آسا و ژرف، تحولی بهنگام، ایجاد كرد.

صفحات: 1· 2