چه کنیم نفس، ما را به آسانی به گناه نکشاند؟

شهیدمطهری(ره):

اگر انسان خیال را در اختیار خودش نگیرد یکی از چیزهایی است که انسان را فاسد می‌کند؛ یعنی انسان نیاز به تمرکز قوّه خیال دارد. اگر قوّه خیال آزاد باشد، منشأ فساد اخلاق انسان می‌‌شود.

امیرالمؤمنین علیه السلام می فرمایند: النَّفْسُ انْ لَمْ تَشْغَلْهُ شَغَلَک؛ یعنی اگر تو نفس را به کاری مشغول نکنی، او تو را به خودش مشغول می‌‌کند.

یک چیزهایی است که اگر انسان آنها را به کاری نگمارد طوری نمی ‌شود، مثل یک جماد است. این انگشتر را که من به انگشتم می‌ کنم، اگر روی طاقچه‌ ای یا در جعبه‌ ای بگذارم طوری نمی‌ شود.

ولی نفس انسان جور دیگری است، همیشه باید او را مشغول داشت؛ یعنی همیشه باید یک کاری داشته باشد که او را متمرکز کند و وادار به آن کار نماید و الّا اگر شما به او کار نداشته باشید، او شما را به آنچه که دلش می ‌خواهد وادار می‌ کند و آن وقت است که دریچه خیال به روی انسان باز می‌ شود؛ در رختخواب فکر می‌ کند، در بازار فکر می‌ کند، همین‌ طور خیال خیال خیال، و همین خیالات است که انسان را به هزاران نوع گناه می ‌کشاند. اما برعکس، وقتی که انسان یک کار و یک شغل دارد، آن کار و شغل، او را به سوی خود می ‌کشد و جذب می ‌کند.

تعلیم و تربیت در اسلام، ص278

روزی حضرت سلیمان مورچه ای را در پای کوهی دید که مشغول جابجا کردن خاک های پایین کوه بود. از او پرسید: چرا این همه سختی را متحمل می شوی؟
مورچه گفت: 
معشوقم به من گفته اگر این کوه را جابجا کنی به وصال من خواهی رسید و من به عشق وصال او می خواهم این کوه را جابجا کنم.
حضرت سلیمان فرمود: تو اگر عمر نوح هم داشته باشی نمی توانی این کار را انجام بدهی.
مورچه گفت:
“تمام سعی ام را می کنم…!" 
حضرت سلیمان که بسیار از همت و پشتکار مورچه خوشش آمده بود برای او کوه را جابجا کرد.
مورچه رو به آسمان کرد و گفت: خدایی را شکر می گویم که در راه عشق، پیامبری را به خدمت موری در می آورد …

چه بهتر که هرگز نومیدی را در حریم خود راه ندهیم و در هر تلاشی تمام سعی مان را بکنیم، چون پیامبری همیشه در همین نزدیکی ست …

 استرس‌های ما ناشی از این است که ذهنمان سراغ «سوءظن(بد بینی) به خدا» می‌رود.بسیاری از مریضی‌ها ناشی از فکر منفی و انواع استرس‌های ذهنی است
اگر می‌خواهی از زندگی‌ات لذّت کافی ببری، راهش کنترل ذهن است.

آثار کنترل ذهن در همۀ زندگی انسان جاری است. از یک‌طرف اگر بخواهی لذّت کافی از زندگی‌ات ببری، راهش کنترل ذهن است. اگر فقط فکرهای خوب به ذهنت برسد، اولین اثرش اشتیاق است. کسی که فکرش در زیبایی‌های معنوی غرق باشد، سرشار از شور و شوق خواهد شد! از طرف دیگر، بسیاری از مریضی‌های ما هم ناشی از فکر منفی و انواع استرس‌های ذهنی است. وسوسۀ ابلیس هم بیشتر در ذهن انسان است؛ دین‌داری و معنویتِ ما همین‌جاست!

یکی از بدترین گناهان «سوءظنّ به خداوند» است. می‌دانید روزانه چندبار مرتکب این معصیت(سوءظن به خدا) می‌شویم! استرس‌ها و نگرانی‌های ما به‌خاطر همین ذهنی است که سراغ سوءظن به خدا رفته است. شیرین‌ترین میوۀ عالم هستی، این است که «سوءظن به خدا یک لحظه هم به ذهنمان نیاید، یک لحظه هم فکر نکنیم که تنها هستیم و خدا ما را رها کرده یا اینکه ما را کم دوست دارد!»
شیرین‌ترین میوۀ عالم، این است که «سوءظن به خدا یک لحظه هم به ذهنمان نیاید؛ یک لحظه هم فکر نکنیم که تنها هستیم و خدا ما را رها کرده یا اینکه ما را کم دوست دارد!»

دانه های پوسیده در اسارت خاک هستند
و مغز های پوسیده در اسارت خرافات!

 
سخت ترین کار دنیا، آزاد کردن اسیرانی است
که زنجیر های انديشه خود را میپرستند.

امیرالمومنین(علیه السلام):

 لِبَعْضِ أَصْحَابِهِ فِي عِلَّةٍ اعْتَلَّهَا جَعَلَ اللَّهُ مَا كَانَ مِنْ شَكْوَاكَ حَطّاً لِسَيِّئَاتِكَ فَإِنَّ الْمَرَضَ لَا أَجْرَ فِيهِ وَ لَكِنَّهُ يَحُطُّ السَّيِّئَاتِ وَ يَحُتُّهَا حَتَّ الْأَوْرَاقِ وَ إِنَّمَا الْأَجْرُ فِي الْقَوْلِ بِاللِّسَانِ وَ الْعَمَلِ بِالْأَيْدِي وَ الْأَقْدَامِ وَ إِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ يُدْخِلُ بِصِدْقِ النِّيَّةِ وَ السَّرِيرَةِ الصَّالِحَةِ مَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ الْجَنَّةَ.

 و به يكي از يارانش كه بيمار بود فرمود: خدا! آنچه را كه از درد بيماري شكايت داري موجب كاستن گناهانت قرار داد، در بيماري پاداشي نيست اما گناهان را از بين مي برد، و آنها را چونان برگ پاييزي مي ريزاند، و همانا پاداش در گفتار به زبان، و كردار با دستها و قدمهاست، و خداي سبحان به خاطر نيت راست، و درون پاك، هر كس از بندگانش را كه بخواهد وارد بهشت خواهد كرد.

حکمت 42 نهج البلاغه

وقتی حضرت موسی (علیه السلام) خواست به کوه طور برود
کسی به او گفت :
به پروردگار بگو این همه من معصیت میکنم،
چرا من را تنبیه نمیکنی!؟

خداوند به حضرت موسی فرمود:
وقتی رفتی به او بگو،
بالاترین تنبیهات این است که نماز میخوانی
و لذت نماز را نمیچشی…

آیت الله حق شناس(ره)

اگر انسان به دنبال این باشد که یک فرصت طلائی به دســت آورد که هیچ گرفتاری نداشته باشد و هیچ غمی بر دل او سنگینی نکند و آن گاه به سلوک بپردازد، باید بداند این خیالی اســت باطل و شــیطانی و چنین فرصتی هیچگاه نصیب او نمی شود زیرا عالم دنیا عالم گرفتاری است.

تمام اولیاء خدا که به جایی رسیده اند با همین گرفتاریها بوده است؛ بلکه همیشه گرفتاری گذشتگان از گرفتاری ما به مراتب بیشتر بوده است.

چـرا در نماز می‌گوئیـم :
ایّاکَ نَعْبُدُ وَ اِیّاکَ نَسْتَعین ؟
من که یک نفـرم.

 آیت‌الله بهجت (ره) :

 شایسته است انسان به این اکتفا نکند که عالم یا مبلّغ یا فلان‌کاره است.

شاید همه رد شود؛ زیرا اعمال خیر، شروط و موانع بسیار دارد که شاید هنگام عمل، رعایت نشوند؛ بنابراین، انسان باید در کار خیر و نحوۀ انجام آن فکر کند و فکرش موجب ابتکاری باشد که برای رسیدن به هدف، مفید باشد.

 در محضر بهجت، ج١، ص٢٨

رهبر انقلاب(حفظه الله):

در فضیلت حضرت صدّیقه‌ی کبرا

(سلام‌الله‌علیها)همه‌ی مسلمین متّفقند، شیعه و سنّی ندارد. در کتب اهل سنّت و شیعه این حدیث آمده است: فَاطِمَةُ سَیِّدَةُ نِسَاءِ اَهلِ‌ الجَنَّة؛ این بالاتر از «سَیِّدَةِ نِساءِ العالَمین» است؛ [یعنی] سرور زنان بهشت. در بهشت چه کسانی‌ هستند؟
برترین زنان، برجسته‌ترین زنان، مؤمن‌ترین زنان، مجاهدترین زنان، زنان شهید، آنهایی که خدای متعال در قرآن از آنها با عظمت یاد کرده است، همه‌ی اینها در بهشت جمعند؛ آن‌وقت فاطمه‌ی زهرا (سلام‌الله‌علیها) «سَیِّدَةُ نِسَاءِ اَهلِ‌ الجَنَّة» است.
خیلی مقام والا و بالایی است. درس شجاعت، درس فداکاری، درس زهد در دنیا، درس معرفت‌آموزی و معرفت را انتقال دادن به اذهان مخاطبین و دیگران، در مقام معلّم دانشور بشر قرار گرفتن، درسهای فاطمه‌ی زهرا (سلام‌‌الله‌علیها) است به همه‌ی بشر.

۹۶/۱۱/۲۹

امام سجاد(علیه السلام):

خداوند هر دل غمگين و هر بنده‌ی سپاسگزارى را دوست دارد.
روز قيامت، خداوند به‌يكى از بندگانش ميفرمايد:
چرا از فلانى سپاسگزارى نكردى؟
بنده عرض مي‌كند:
پروردگارا ! من تورا سپاس گفتم.

خداوند فرمايد:
چون از او سپاسگزارى نکردی، مرا هم سپاس نگفته‌ای.

سپس امام سجاد(علیه السلام) فرمودند:
شكر گزارترين شما از خدا، كسى است كه از مردم بيشتر تشکر كند.

اصول كافى، ج۳ ،ص ۱۵۶

فَکَيْفَ بِالْعَائِبِ الَّذِي عَابَ أَخَاهُ وَعَيَّرَهُ بِبَلْوَاهُ ! أَمَا ذَکَرَ مَوْضِعَ سَتْرِ اللهِ عَلَيْهِ مِنْ ذُنُوبِهِ مِمَّا هُوَ أَعْظَمُ مِنَ الذَّنْبِ الَّذِي عَابَهُ بِهِ.

چگونه آن عيب جو بر برادر خود عيب مى گيرد، و او را به خاطر بلايى که گرفتار شده است سرزنش مى کند، (در حالى که خودش کانون آن عيب هاست، و خدا به لطفش بر آن پرده افکنده است) آيا به خاطر نمى آورد که آنچه را خدا از گناهان او مستور داشته، (شايد) بزرگتر از گناهى است که بر ديگران عيب مى گيرد.

اشاره به اين که انسان مؤمن بايد پرتوى از صفات الهى در وجودش باشد، خداوند ستّار العيوب است، او نيز بايد عيوب ديگران را بپوشاند و سرمايه معنوى و اجتماعى آنها را که بر محور آبروى آنها دور مى زند بر باد ندهد.

خطبه ۱۴۰

مــردی یک طوطــی را که حرف میــزد در قفس کرده بود و سَرِ گذری می ‌نشست. اسم رهگذران را می ‌پرسید و به ازای پـولی که به او می ‌دادند طوطی را وادار میکرد اســم آنان را تکـرار کند.

سلیمان نبی علیه السلام در حال گذر از آنجا بود او زبان حیوانــات را میدانسـت . طوطی با زبان طوطیان به ایشان گفت مرا از این قفس آزاد کن.

حضرت به مرد پیشنهاد کرد که طوطی را آزاد کند و در قبال طوطی پول خــوبی دریافـت کند مرد که از زبــان طوطی پول در می‌ آورد و منبع درآمدش بود ، پیشنهــاد حضــرت را قبـول نکرد.

حضـرت سلیـمان به طوطی فرمـود زندانی بودن تو به خاطر زبانــت است ‌. طوطی فهمید و دیگر سخنی نگـفت . مرد هر چــه تلاش کرد فایــده‌ای نداشـت . بنابراین خستـه شد و طوطی را آزاد کرد.

بسیار پیش می ‌آید که ما انسان ها اسیـر داشته ‌های خود هستیم

آیت الله جوادی آملی:

عمل وقتي خالص است كه منظور انسان اين نباشد كسي از او تعريف كند(نگويد كه از ما تشكري نكردند) حيف است انسان عمل عبادي خالص انجام بدهد، آنگاه از ديگران توقع تشكر داشته باشد. حيف است كه انسان آن مقام عظيم و بلند را با اين توقع پست تنزّل دهد. انسان ممكن است در جبههها شركت كند و كشته هم بشود، ولي كشته شدن خيلي سخت نيست، «اخلاص العمل لله» سخت است.
رام كردن ديو نفس و شيطان درون سخت است.